4 verheugboeken, een nieuwe Mondriaan & het schilderij van Zuster Nelly - Editie #150
Maandelijkse nieuwsbrief over de schilders van de Haagse School.
Welkom bij de 150ste editie van de Haagse School Nieuwsbrief.
Plotseling is daar een lijst met kloeke boeken. Boeken waarvan je wist dat ze nog een keer geschreven konden worden. Onvermijdelijke reprises. Soms als een belangrijke update na bijna een eeuwigheid, soms als het ware in een traditie, met een nieuwe invalshoek. Boeken waarvan je het gevoel hebt dat ze er altijd al waren, hoewel ze eigenlijk pas heel recent zijn uitgegeven, of nog moeten verschijnen. Vier ‘verheugboeken’ voor een lange lente.
1. De ontdekking van Holland - Jan Brokken - Uitgeverij Atlas Contact (2024)
24 hoofdstukken voor 24 verhalen die samen een zoektocht vormen naar het geheim van het kunstenaarshotel Spaander in Volendam, waar internationale grootheden als Renoir, Signac en Van Rysselberghe verbleven te midden van schilders van de Haagse School. ‘De ontdekking van Holland’ is zeker niet het eerste boek over het hotel dat in 1881 werd geopend door Leendert en Aaltje Spaander, maar wel het eerste sinds het hotel zijn deuren moest sluiten (en gelukkig ook weer kon openen) na bijna anderhalve eeuw bedrijvigheid. 24 verhalen over veelal buitenlandse kunstenaars die inspiratie kwamen zoeken in Volendam. Een selectie die doet dromen van de hoogtij dagen van Volendam als schildersdorp, maar ook een selectie die wederom ruimte laat voor nieuwe boeken en het herlezen van de andere boeken over het hotel van een voormalige zeilmaker en zijn vrouw die duizenden kunstenaars wisten te inspireren om te komen schilderen aan de dijk van Volendam. Zo gaat het verhaal van Hotel Spaander en haar kunstenaars onverminderd door.
2. Monsieur le Coloriste - Marco Daane - Uitgeverij Van Oorschot (2022)
Jac. van Looy schreef zijn eigen biografie. In de novelle “Gekken” uit 1892 - die eerder als feuilleton in De Nieuwe Gids had gestaan - beschrijft Van Looy een schilder die na het winnen van een beurs (Prix de Rome) in Marokko zijn muze maar vooral zichzelf tegenkomt. Een weergaloze, impressionistische toets die hij niet alleen in zijn beroemde boeken, maar ook in zijn - later - beroemd geworden schilderijen zal vinden. Zij het dat zijn verfstreek iets minder vrij, met meer detail is, dan zijn brede pennenstreek in Gekken. Van Looy ving, na zijn grote reis, kleuren liever op het doek vlakbij huis in zijn eigen tuin, dan in de weide wereld. Marco Daane beschrijft in zijn lijvige biografie uitvoerig het leven van het multi-getalenteerde weeskind dat tegen tegen wil en dank zijn hele leven verbonden bleef met een getroebleerde jeugd in Haarlem.
* Het iconische schilderij ‘De tuin’ dat ook het omslag siert is te zien in het Teylers Museum in Haarlem
3. Willem Witsen (1860-1923) - Linda Modderkolk - Uitgeverij Verloren (2023)
Nog meer dan in het geval van Van Looy heeft Willem Witsen alles wat er over hem bekend is zelf ook al eens opgeschreven. Er is in de Nederlandse schilderkunst - op die van Vincent van Gogh na - nauwelijks een meer uitvoerige collectie brieven dan die van Willem Witsen bekend (de volledige briefwisseling van 1877 tot aan zijn dood in 1923 is beschikbaar via de digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren). Witsen was sowieso, net als zijn collega ‘Tachtiger’ en vriend Van Looy meer dan schilder alleen. De man, afkomstig uit een bekende Amsterdamse regentenfamilie, was naast schilder, etser en fotograaf ook iemand die we nu een ‘verbinder’ zouden noemen. Bij leven gekend om zijn gastvrijheid en als ambassadeur van de Nederlandse kunsten op internationale tentoonstellingen. En zelfs na zijn dood via het bekende Witsenhuis in Amsterdam, waar schrijvers tot op de dag van vandaag onderdak en inspiratie kunnen vinden. Vorig jaar, honderd jaar na zijn overlijden, bezorgde kunsthistoricus Linda Modderkolk een nieuwe selectie van zijn brieven.
4. Breitner | Schilderbeest - Suzanne Veldink - Uitgeverij WBOOKS (2024)
Breitner (Rotterdam, 1857 - Amsterdam, 1923) stierf in hetzelfde jaar als Witsen, enkele maanden na zijn vriend. En zoals Vincent van Gogh zijn laatste rustplaats vond naast zijn broer en steun en toeverlaat Theo, zo liggen George Hendrik Breitner en Willem Witsen op begraafplaats De Nieuwe Ooster in de Watergraafsmeer naast elkaar. Breitner was geen multi-talent zoals Van Looy en Witsen. Hij stond bekend als een ‘schilderbeest’ pur sang. Hoewel? De schilderijen van de uitvinder van de intensgrauwe toets, die in Amsterdam ook wel bekend staat als ‘Breitnerweer’, zijn heel secuur opgebouwd. Vaak voorafgegaan door tientallen schetsen en foto’s waarmee hij de compositie nauwkeurig vastlegde binnen gerasterde kaders. Niks wild en beestachtigs dus. Suzanne Veldink, die in 2022 een groot publiek hernieuwd kennis liet maken met Suze Robertson, ‘de vrouwelijke Van Gogh’, publiceert in het voorjaar een nieuwe biografie over Breitner. Hierin is er volgens de catalogus aandacht voor zijn ‘minder bekende kunstwerken waaronder een uitgebreide selectie van zijn rauwe, compromisloze naakten’. Aansluitend is er in het Singer Museum een tentoonstelling met zijn werk te zien.
Aankomende veilingen
VENDUEHUIS DEN HAAG - Classical Paintings & Drawings - 28 februari - Steffelaar, Reijntjens, Wolter, Stortenbeker, Dijsselhof, een vaas met bloemen door Van der Valk, Willy Sluiter, Melcher-Tilmes, Groenewegen, Jongkind, J.F. Schütz, H.W. Jansen, Blommers, Lopes de Leao Laguna, Herman ten Kate, Akkeringa, Constant Artz, Eerelman, Bles, Stroebel, aardappelen schillen door Briët, Sadée, Scherrewitz, Te Gempt, Boogaard, Voerman, Ter Meulen, Steelink, Westerbeek, Van der Nat, Gorter, De Bock, Kleijn, Hoppenbrouwers, Spohler, W.G.F. Jansen, Hoevenaar, Abrahams, Mesdag-van Houten, Kever en een stilleven met een parelketting door Van Regteren Altena. Check hier.
VENDUHUIS DE ELAND DIEMEN - online only - 25 maart - met Vertin, J.H.B Koekkoek, Van der Flier, Schaap, P.M. Molijn, Oerder, J.F. Schütz, Mesdag-van Houten, Hobbe Smith, Thérèse Schwartze, Van Vuuren, Van Kregten, Smits, Sebastiaan de Ranitz, Van der Ven, Haverkamp, Dankmeijer, W.G.F. Jansen, Wijsmuller en diverse landschappen door Cornelis Kuypers en Groenewegen. Check hier.
Het reisdagboek van Simon Maris uit 1899
Precies 125 jaar geleden maakten de startende kunstschilder Simon Maris (1873-1935) en de gearriveerde cacaofabrikant Casparus van Houten (1844-1901) samen een vier maanden lange reis die hen via Parijs en Nice voerde naar Italië. Maris maakte onderweg foto’s en hield gedurende die reis een dagboek bij. Die foto’s en het schriftje met zijn notities maken deel uit van de collectie van het RKD en onthullen een avontuurlijke reis. Meer informatie hier.
Kunstbeurs: Kunst aan het Hof - Nooitgedacht
In navolging op de succesvolle eerdere edities van Kunst aan het Hof vindt in het vroege voorjaar van 2024 de 3e editie van Kunst aan het Hof weer plaats op het Hof van Saksen. Deze kleine, maar zeer exclusieve verkoopexpositie in Nooitgedacht opent haar deuren van woensdag 20 t/m zondag 24 maart 2024. Met onder andere Douwes Fine Arts, Kunsthandel Hein Klaver en antiquariaat Mefferdt & De Jonge. Meer informatie hier.
Schilderij Van Gogh uit VS te koop op Tefaf Maastricht
Op de jaarlijkse kunst- en antiekbeurs Tefaf in Maastricht is dit jaar het schilderij Kop van een oude boerin met witte muts van Vincent van Gogh te koop. Van Gogh schilderde het portret omstreeks 1884, toen hij in Nuenen bij zijn ouders woonde na een moeilijke periode in Den Haag. Uit die periode stamt ook zijn wereldberoemde schilderij De aardappeleters. Het schilderij wordt te koop aangeboden door de Amerikaanse galerie M.S. Rau uit New Orleans. De vraagprijs is nog niet bekendgemaakt. De Tefaf is - inclusief de kop van een oude boerin - geopend voor publiek van 9 tot en met 14 maart. Meer informatie hier.
Nieuwe Mondriaan ontdekt
Een kleine aquarel die anderhalf jaar lang is onderzocht op echtheid en door Mondriaankenners erkend is als een authentiek, vroeg werk van Piet Mondriaan zal worden opgenomen in de catalogue raissoné bij het RKD in Den Haag en is vanaf 20 april te zien in Villa Mondriaan. Het betreft een kerkgaand gezin in klederdracht, geschilderd tussen 1898 en 1901, meldt kunsthandel Simonis & Buunk, dat het werk ontdekte. Een kleine mediastorm wat het resultaat. Lees een uitgebreid artikel in het Nederlands Dagblad hier.
Via Instagram @edamsmuseum
Thuis! Na de Thérèse Schwartze (rechts) heeft nu ook het schilderij 'Oud-Hollandsch Binnenhuis' van Nicolaes van der Waay (1855-1936) zijn nieuwe vaste plekje aan de wand van de tuinkamer van het Steenen Coopmanshuys gekregen. Van der Waay schilderde dit werk tussen 1906 en 1911 en koos de trap van verdiepte keuken als decor. Ook het middelste schilderij is van Van der Waay en toont eveneens het Edams Museum. Gedrieën vormen zij een fraai 'Edams ensemble'. (Foto: Steef Reilingh)
Bekijk de volledige post op Instagram hier.
Het werk (via LinkedIn)
Niet alleen in het depot van Museum Boijmans Van Beuningen, ook in de collectie van Rijksmuseum is er een object te vinden dat met de geschiedenis van wijkverpleging te maken heeft. Het is het schilderij ‘Zuster Nelly’ (1894) van Jan Toorop, sinds 1955 in bezit van het Rijksmuseum en vorig jaar via bruikleen nog te zien in Singer Laren.
Over de herkomst van de zuster op dit schilderij heeft Ellen Boonstra-de Jong onderzoek gedaan en dit is na te lezen bij het Historisch College FNI. Daarin staat vermeld dat het schilderij precies vandaag 120 jaar geleden op 6 februari 1894 in de kunstzaal van Museum De Lakenhal in Leiden geëxposeerd werd.
Zuster Nelly is (op het schilderij van Toorop) afgebeeld met een rood kruisje op de mouw dat verwijst naar het Rode Kruis. Zoals de auteur op pagina 5 en 14 uitlegt, werden verpleegkundigen in dienst van het Rode Kruis in vredestijd als wijkverpleegster ingezet.
Uit het onderzoek blijkt overigens dat de veelgebruikte omschrijving dat Zuster Nelly een diacones zou zijn niet klopt en toch een paar maal voetstoots is overgenomen. Dit geeft maar eens het belang aan dat kennis van de (wijk)verpleegkunde essentieel is, ook bij de duiding van kunstobjecten.
Lees de volledige post van Mia Vrijens op LinkedIn hier.
Het aanbod / resultaat
Werken van Haagse School schilders zijn te koop voor iedereen: van €100.000.000,- tot €100,- Van veilinghuis tot Marktplaats. Elke editie treft u hier een werk dat te koop wordt aangeboden of recent is verkocht.
Het schilderij ‘Fille de spectacle, avant de performer au théâtre Scala, à La Haye’ door Isaac Israels (1865, Amsterdam - 1934, Den Haag) is afgelopen woensdag 21 februari voor € 38,400 geveild bij Bonhams in Parijs. Het schilderij - ongesigneerd, voorzien van een atelierstempel - maakte Isaac Israels in 1922 na zijn terugkeer naar Den Haag nadat hij lange tijd in Parijs had gewoond. Er zijn diverse werken bekend achter de coulissen in het voormalige Scala Theater in de Wagenstraat in Den Haag. Meer informatie hier.
*disclaimer - Bij twijfel wordt eventueel een kanttekening geplaatst aangaande de echtheid van getoonde werken, echter in geen geval wordt echtheid gegarandeerd, dwz ook niet wanneer er geen kanttekening geplaatst is.
Het boek De schilders van Amsterdam (WBOOKS, 2022) maakte ik samen met kunsthistoricus Werner van den Belt. Het gaat over kunstenaars die verslag doen van de ontwikkeling van het Amsterdam van hun tijd. Vijf eeuwen schilderkunst in de hoofdstad. Van Rembrandt tot Breitner en van Monet tot Max Beckmann. Meer informatie en bestellen kan hier, via uitgeverij WBOOKS.