De schatkist, een schenking & lokroep van de natuur - Editie #164
Maandelijkse nieuwsbrief over de schilders van de Haagse School.
Welkom bij de 164ste editie van de Haagse School Nieuwsbrief.
Als het over de negentiende-eeuwse Nederlandse schilderkunst gaat, dan schrijven we vaak Haagse School. Inderdaad met hoofdletters. En regelmatig ook nog Amsterdamse impressionisten en soms een zweempje romantiek. Weidse landschappen van Willem Roelofs, intense zeegezichten van Hendrik Willem Mesdag, intieme visserscènes van Jozef Israëls, elegante dames en heren door zijn zoon Isaac en het wild-woeste Amsterdam door Breitner. Maar juist ook de kleinere, bijna vergeten werken en kunstenaars verdienen onze aandacht. En dan geven ze veel terug.
Kunsthistorica Hanneke van Asperen brengt op haar website hannekevanasperen.nl vrouwelijke kunstenaars uit de negentiende eeuw onder de aandacht. Ze deelt verhalen over minder bekende en vrijwel onbekende kunstenaressen, waarbij ze hun leven en werk beschrijft. De meest recente artikelen (en het zijn er veel!) gaan over Eléonore Eugénie van Genabeth (1819-1891), Johanna Alida Heynis (1868-1931) en Hendrika van der Tand. Elk verhaal laat zien hoeveel er steeds te (her)ontdekken valt in de kunstgeschiedenis.
Een recent ander initiatief is het project 'Breng het Vruchtenmandje weer tot leven!' Via een crowdfundingcampagne op Voordekunst wordt dit unieke werk opnieuw onder de aandacht gebracht; een prachtig geïllustreerd boekje van Nelly Bodenheim en Lizzy Ansingh waarin vruchten menselijke eigenschappen krijgen. Een humoristisch werk, met handgeschreven versjes en met de hand door de kunstenaressen ingekleurde litho’s, dat in 1927 in een oplage van slechts 100 exemplaren is uitgebracht. Ruim 150 jaar na de geboorte van Bodenheim en Ansingh, wil Stichting De Kunsttunnel het in een beperkte oplage van 500 exemplaren uitgeven als luxe facsimile.
Het is dankzij de liefde en inzet van verzamelaars en historici dat we vandaag de dag kunnen blijven leren van het verleden. De schatkist van de kunstgeschiedenis blijkt keer op keer nog verrassingen te bevatten; als je er maar goed in blijft kijken en wat dieper graaft dan in die toch al glanzende bovenlaag.
Aankomende veilingen
VENDUE NEXTDOOR DEN HAAG - Part 1 | 5 mei - met Marie van Regteren Altena, Dievenbach, een bolderkar door Tholen, Allebé, Mauve, Van Rhijnnen en Van Mastenbroek. Check hier. Part 2 Premium | 6 mei - met J.H. Weissenbruch, Hanedoes, Hoppenbrouwers, eenden door Poggenbeek, Cossaar, Van Vuuren en diverse schetsbladen door Hobbe Smith. Check hier.
VEILINGHUIS OMNIA KOLHAM - Algemene Kunst & Antiekveiling - 6 mei - met Hanedoes, Van der Waay, wasvrouwen en een vissend meisje door Anna Kerling, Constant Artz, Geertruida Gorter, Gabriël, Geijp, Costerus en Arnold Koning, Check hier.
VEILINGHUIS VAN SPENGEN HILVERSUM - Kunst & Antiekveiling - 6/8 mei - met Johan Coenraad Greive, Isaac Israels, Blommers, Weissenbruch David Bles, Willy Sluiter, Van der Tonge, Kossaar, Alexander Bakhuyzen, Dijsselhof, Groenewegen, W.J. Schütz, Jetses, Kiers, Stroebel, De Bock, Tholen, Van Wijngaert, Wijsmuller, Oldewelt, Le Gras, A.L. Koster, Martens, Eerelman, Ronner-Knip, Smits, Kever, vissers en visservrouwen op het strand door Marius Bauer, Verveer, Eduard Karsen, Van Assendelft, Willem de Zwart, Georg Rueter, Van der Nat, Van Dam van Isselt, Rink, Willem Maris, W.G.F Jansen, Julius van de Sande Bakhuyzen, een veldslag door Sterre de Jong, Mauve, Jozef Israëls, Van der Waay, Van Borselen, J.H. van Hove, Reijntjens, Albert Roosenboom, Scherrewitz, Raaphorst, Bastert, Stutterheim, Jacob Ritsema, Burnier, Van Kregten, Hugenholtz, Gerard Koekkoek, Deutmann, Wandscheer, Geijp, De Bree, Frankfort, Van Engelen en Van Trigt. Check hier.
VEILINGGEBOUW DE ZWAAN AMSTERDAM - Kunst & Antiek veiling | 13/28 mei - Lots 6000 - 6235 met Cornelis Kuijpers, Van Rossem du Chattel, David Bles, Lebret, Mauve, De Haas-Hamken, Gerard Jan Bos, een hooischip door Oldewelt, Van Wissekerke, Van der Nat, Willem Maris, Oerder, Plasschaert, Theo van Hoytema, Mesdag-van Houten, Jessurun de Mesquita, Heuff, H.J. Wolter, Steelink jr., Hobbe Smith, Willem Roelofs, Van Dort, Wolbers, Henkes en vissen en een vogel door Dijsselhof. Check hier. Lots 6400 - 6585 - met Gabriël, Willem Roelofs, Jacob Maris, Mauve, Jan Toorop, Scherrewitz, Eerelman, J.H.B. Koekkoek, Hendrick Hulk, Floris Arntzenius, Schermer, Verster, Ansingh, Tjarda van Starkenborgh, Van Blaaderen, Martin Monnickendam, Thérèse Schwartze, Zandleven, Robertson, Mari ten Cate, Breitenstein, Edzard Koning, Witsen, Van der Maarel, Poggenbeek, Constant Artz en Christoffel Bisschop. Check hier.
VENDUEHUIS DEN HAAG - Old Masters, Nineteenth Century & Early Modern Art | 21 mei - met Van Bommel, Bosboom, Ronner-Knip, Willem Roelofs, Blommers, Zoetelief Tromp, Klinkenberg, Jozef Israëls, zeilschepen in de winter door Louis Apol, een Amsterdams stadsgezicht en diverse andere werken door Isaac Israels, J.H. Weissenbruch, Klinkenberg, Jozef Israëls, een rustende cavalerie en diverse andere werken door Breitner, Mesdag, Willem de Zwart, Marius Bauer, Floris Verster, Witsen, Toorop, Hart Nibbrig, Maria Vos, Bakker-Korff, Ten Kate, Kleijn, Dommersen, J.F. Spohler, Everhardus Koster, Van Beest, Riegen, Eerelman, Gabriël, Julius van de Sande Bakhuyzen, Van Borselen, Willem Maris, Wijsmuller, Schiedges II, Akkeringa, David Artz, Sadée, Blommers, Willy Sluiter, Tholen, Hoynck van Papendrecht, een wasdag door Jacob Maris, Weijns, Floris Arntzenius, Van Mastenbroek, Voerman Sr., H.J. Wolter, Van der Maarel, Breman, Thérèse Schwartze, Lizzy Ansingh, A.L. Koster, Oerder, Robertson en Jo Koster. Check hier.
BUBB KUYPER HAARLEM - Veiling 82 | 20/23 mei - kavels 3708/4877 - met Braakensiek, Bremmer, Cossaar, Gabriël, Anton Molkenboer, Plasschaert, een markscene voor de St. Bavo door Vaarzon Morel, Derk Wiggers, Edzard Koning en Willem de Zwart. Check hier. Kavel - met Constant Artz, Bosboom, Eerelman, Gabriël, Heijl, Israels, W.G.F. Jansen, Everhardus Koster, Ronner-Knip, Scherrewitz en een gezicht op Caïro door Paul Tetar van Elven. Check hier.
Tentoonstelling: ‘Floris Verster - Thuis in het groen’ - Museum De Lakenhal - Leiden
In de tentoonstelling Floris Verster – Thuis in het groen vormt de liefde voor de alledaagse natuur het uitgangspunt. Voor het eerst combineert Museum De Lakenhal werk van de Leidse kunstschilder Floris Verster (1861-1927) met hedendaagse kunst. Annelies Dijkman, Esther Hoogendijk en Seet van Hout lieten zich inspireren door Verster en gaan de dialoog aan met zijn werk. Van levensgrote schilderijen tot sculpturen en een pop-up tuin; in elk werk is de liefde voor de lokale natuur terug te vinden.
Revolutionaire bloemstillevens
Floris Verster wordt gezien als de grote vernieuwer van het bloemstilleven. Waar zijn voorgangers vooral oog hadden voor exotische bloemen en planten, kiest Verster als eerste Nederlandse kunstenaar radicaal voor de alledaagse natuur om hem heen. In zijn revolutionaire bloemstillevens schitteren veldbloemen en ‘onkruid’ in al hun eenvoud. Verster vond zijn inspiratie vooral in zijn eigen tuin op landgoed Groenoord in Leiden. Naast topstukken uit de uitgebreide eigen collectie van Museum De Lakenhal zijn er in de tentoonstelling ook werken uit onder andere het Rijksmuseum, Stedelijk Museum Amsterdam, Kröller Müller Museum en Naturalis te zien. De tentoonstelling is te zien van 12 april t/m 24 augustus 2025. Meer informatie hier.
Voorbeschouwing: ‘Lokroep van de natuur’ - Singer Museum - Laren
Aan het einde van de 19de eeuw verlaten steeds meer kunstenaars de drukte van de stad, op zoek naar de rust en ruimte van het platteland en het plattelandsleven – een bestaan van zaaien, ploegen, maaien en oogsten, in het ritme van de seizoenen. Waarom kiezen zij, midden in de storm van vooruitgang, juist voor de stilte van het land? In Lokroep van de natuur, vanaf 17 mei in Singer Laren, staat de blijvende aantrekkingskracht van de natuur op kunstenaars centraal.
“t Is aandoenlijk mooi hier, van een fijnheid van lijnen, een lieflijke poezij straalt uit alles, binnenhuizen, wegen, akkers, boschjes en de menschen is van het liefste soort dat te bedenken is“. – Anton Mauve, 1882
Van stad naar land
Lokroep van de natuur brengt het bijzondere verhaal in beeld van kunstenaars die, in een tijd waarin de industrialisatie het leven ingrijpend verandert, bewust de verstilling van het land opzoeken. Aan de hand van hoogtepunten uit de verzameling van Singer Laren brengt de tentoonstelling in beeld hoe impressionisten en modernisten de wereld vastleggen op verschillende manieren: van ingetogen en observerend, tot uitbundig en expressief. De schilderijen tonen een grote variatie aan stijlen, verbonden door een gedeelde blik: een fascinatie voor het landschap en het leven op het platteland.
Terug naar de wortels
William Henry Singer Jr., naamgever van het museum, verruilt de stad ook voor de natuur. Daarmee kiest hij een andere weg dan zijn vader, een steenrijke staalmagnaat uit Pittsburgh. Hij jaagt zijn droom na: landschapschilder worden. Met zijn vrouw Anna Singer vestigt hij zich in Laren, waar een kunstenaarskolonie bloeit, vergelijkbaar met Barbizon of het Noord-Hollandse Bergen. Later zoekt hij, in navolging van de Amerikaanse landschapsfilosoof Henry David Thoreau, de stilte en eenzaamheid op van de Noorse fjorden. Daar ondergaat hij de schoonheid van het ongerepte en onherbergzame landschap als een religieuze ervaring.
Klassiekers en aanwinsten
Naast klassiekers en aanwinsten bevat de tentoonstelling ook bijzondere bruinlenen, zoals Het moeras (ca. 1885 – 1888) van Anton Mauve, afkomstig uit het Rijksmuseum. Op impressionistische wijze vertolkt de Haagse Schoolschilder de stemming van het landschap bij Laren. In 1882 ontdekt hij dit dorp, op zoek naar nog ongerepte natuur – en zelfs daar is de mens nooit ver weg, getuige de kerktoren aan de horizon. Meer informatie hier.
Voorbeschouwing: ‘De Schenking’ - Katwijks Museum
De Düsseldorfse kunstenaar German Grobe (1857-1938) is verknocht geweest aan Katwijk. In 1887 maakt Grobe voor het eerst zijn opwachting in Katwijk. Het wordt een liefde voor het leven. Vanaf 1888 bezoekt hij het kunstenaarsdorp regelmatig met zijn gezin. Bij de vijftigste keer in 1937 wordt de tachtigjarige schilder voor pension ‘Zeerust’ gehuldigd met een serenade van de Chr. Muziekvereniging U.N.I.
Schenking
De Katwijkse gastvrijheid wordt beloond. In het najaar van 2024 schenkt Dietrich Bieber, kleinzoon van de kunstenaar, zesenzestig werken van de hand van zijn grootvader aan het Katwijks Museum. De exposite omvat schilderijen, aquarellen en tekeningen uit die schenking. In een breed perspectief schildert Grobe het leven in het Hollandse kustdorp. Alle Katwijkse motieven trekken in kleurrijke, vaak impressionistische beelden aan ons voorbij. Aan de zeezijde komen zee- en strandgezichten in beeld, landinwaarts zijn het de duinen en de dorpsgezichten. In talloze portretten en figuren treden zijn geliefde Katwijkers ons tegemoet. Meer informatie hier
@CentraalMuseum via LinkedIn
Een langgekoesterde wens gaat de komende maanden in vervulling: de sterk vergeelde vernislaag op het schilderij 𝘚𝘰𝘶𝘴-𝘣𝘰𝘪𝘴 van Van Gogh zal worden verwijderd.
Het Centraal Museum heeft dit werk uit 1887 al sinds 1980 in beheer als onderdeel van de bruikleen van de Van Baaren Stichting. Het is veel getoond in het eigen museum en in musea in binnen- en buitenland. De conditie is op zich goed, maar de vernislaag die op enig moment is aangebracht (we weten bijna zeker dat Van Gogh zelf het werk niet verniste) is sterk vergeeld. We verwachten dat het schilderij nog veel sprankelender wordt als deze gele vernislaag is afgenomen. Dit is een minutieuze operatie- die helemaal onder de microscoop zal worden uitgevoerd door restaurator Erika Smeenk-Metz. We zijn Wim Hoeben en zijn collega’s van het CollectieCentrum Nederland (CC NL) zeer dankbaar dat we daarbij gebruik mogen maken van hun faciliteiten. Dank ook aan de Van Baaren Stichting die deze behandeling mogelijk maakte. We hopen het werk in 2026, het jubileumjaar van de stichting, weer in het Centraal Museum te kunnen presenteren.
Bekijk de volledige post op LinkedIn hier.
@Noortje (Eleonore) Heijboer via LinkedIn
Wel eens gehoord van Siebe ten Cate? Hij was een bijzondere schilder, volgens ingewijden een van de grootste Hollandse impressionisten. Een van de 'vergeten kunstenaars' in een interessant tijdsgewricht. Hij stierf, pas 50 jaar jong, in 1908 in Parijs maar laat een prachtig oeuvre na.
Het bestuur van de Stichting Siebe ten Cate bracht een bezoek aan de PAN in 2024, waar in de stand van Pygmalion een aantal werken van Siebe ten Cate hing.
De Stichting Siebe ten Cate (bestaande uit Joop van Schaik, Marc Sitskoorn, Jim van der Meer Mohr, Frank (H.F.) Heerkens Thijssen en de afzender dezes) is hard op weg om Siebe en zijn prachtige werk weer voor het voetlicht te brengen. Mede dankzij de inzet van Chris Stolwijk van het RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, waar Jeroen Kapelle een gedegen studie naar Siebe ten Cate heeft volbracht, samen met Rachelle van den Broek en Mayken Jonkman, wordt binnenkort een digitale 'study' gepubliceerd, gevolgd door een oeuvre catalogus - en meer.
Bekijk de volledige post op LinkedIn hier
Het resultaat / aanbod
Werken van Haagse School schilders zijn te koop voor iedereen: van €100.000.000,- tot €100,- Van veilinghuis tot Marktplaats. Elke editie treft u hier een werk dat te koop wordt aangeboden of recent is verkocht.
Floris Arntzenius komt op zijn tiende vanuit voormalig Nederlands-Indië naar Amsterdam. Hij studeert er aan de Rijksacademie. Als hij verhuist naar Den Haag lacht het succes hem al snel tegemoet. Zijn spontane impressies van Haagse straatjes waarop hij de drukte van de stad verbeeldt zijn gewild. Als de ‘Haagse Breitner’ is hij op zoek naar ‘woelige straattoneeltjes, liefst bij regenachtig weer, de drukte van een marktdag of een volkswijk.’ Hij schildert in sobere tinten afgewisseld met kleuraccenten als kobaltblauw, rood en groen.
Bovenstaand schilderij dat nu te koop is bij kunsthandel Simonis & Buunk is met 126 cm bij 201 cm voor Arntzenius’ doen gigantisch. We zien de Bierkade op een vroege ochtend, er is nog weinig activiteit. Een volgeladen schuit is vanaf Het Spui richting de Wagenbrug onderweg. Een schip met rokende schoorsteen staat op vertrekken. Op de voorgrond een jong meisje dat de schilder tegemoet loopt. Meer informatie over het schilderij hier.
*disclaimer - Bij twijfel wordt eventueel een kanttekening geplaatst aangaande de echtheid van getoonde werken, echter in geen geval wordt echtheid gegarandeerd, dwz ook niet wanneer er geen kanttekening geplaatst is.
Het boek De schilders van Rotterdam (WBOOKS, 2024) maakte ik samen met kunsthistoricus Werner van den Belt. Op zoek naar het DNA van de Rotterdamse schilderkunst. Waar de stad en de kunsten elkaar omarmen, is de haven nooit ver weg. Nu verkrijgbaar in de boekhandels of online hier.
Klasse!,Jan Hoeksrra