Haagse School Nieuwsbrief: een hereniging, la bohème & de kunstkast van Pulchri - Editie #143
Maandelijkse nieuwsbrief over de schilders van de Haagse School.
Welkom bij de 143ste editie van de Haagse School Nieuwsbrief.
In Museum Barberini in het Duitse Potsdam is deze zomer een overzichtstentoonstelling te zien over het ‘impressionisme in Holland’. Meer dan honderd ‘grote’ werken. Van de De Singelbrug bij de Paleisstraat in Amsterdam van Breitner tot de Zeeuwse werken van Hart Nibbrig, Toorop, Mondriaan en Elout-Drabbe. Van molens van Jacob Maris en Weissenbuch tot de bollenvelden van Van Gogh en het Oranjefeest van Jac van Looy. Een walhalla vol meesterwerken in een prachtig museum.
Verderop in deze nieuwsbrief een video waarin de samenstellers uitgebreid verslag uitbrengen van de achtergronden bij deze bijzondere tentoonstelling.
Hoogtepunt
Persoonlijk hoogtepunt? Mijn eerste (en onverwachte) ontmoeting met Gezicht op de Keizersgracht hoek Reguliersgracht te Amsterdam van Breitner. Dit schilderij, dat zich in een particuliere collectie bevindt, siert het omslag van mijn laatste boek ‘De schilders van Amsterdam’ en de - recente - geschiedenis ervan wordt door oud Christie’s Nederland directeur en kunsthandelaar Jop Ubbens in het voorwoord kleurrijk beschreven.
Aankomende veilingen
VENDU ROTTERDAM - Algemene Veiling Augustus - timed online - 18 tot 24 augustus - met een kerkinterieur door Cossaar, een molen door Van Kregten, Van Leemputten, Haverkamp, Poggenbeek en de kerk van Burgh-Haamstede door Pletser. Check hier.
Nieuws: RKD digitaliseert en verwerft archieven
Het RKD start samen het Haags Gemeentearchief met de digitalisering van de archieven van drie belangrijke Nederlandse kunstenaarsverenigingen: Arti et Amicitiae (Amsterdam), Pulchri Studio (Den Haag) en De Onafhankelijken (Amsterdam). Het gaat om bijna 30 meter aan archiefmateriaal uit de periode 1839-1950, dat na digitalisering online beschikbaar komt via de database van het RKD. Dit digitaliseringsproject wordt gesubsidieerd door het landelijke conserveringsprogramma Metamorfoze, gericht op het behoud van papieren erfgoed.
Archief Thomasine Adrienne Doffegnies
Onlangs maakte het RKD ook bekend dat het het archief van de de kunstenares Thomasine Adrienne Doffegnies (Zevenaar, 1865 - Nijmegen, 1937) heeft verworven. Doffegnies was schilder, aquarellist en tekenaar. Het archief bevat onder meer honderden brieven, inclusief correspondentie met haar zoon Hendrik Willem Cornelder jr. (1896-1990), die ook kunstenaar was.
Doffegnies was vanaf 1884 tot 1888 een leerlinge van de damesklas aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, waar tot 1872 nog geen vrouwen werden toegelaten. Doffegnies trouwde na haar opleiding met de zakenman Hendrik Willem Cornelder (1865-1939). Een jaar later verhuisde het echtpaar met hun pasgeboren kind naar Nijmegen, waar Doffegnies de rest van haar leven werkzaam was als kunstschilder. Haar werk bevindt zich vandaag de dag onder meer in de collectie van het Drents Museum, maar ook in veel privécollecties.
Tentoonstelling: ‘La Bohème’ - Katwijks Museum
Het Katwijks Museum neemt je deze zomer mee naar wereldstad Parijs. Een vriendengroep van vier Nederlandse kunstenaars beproefde daar omstreeks 1870 zijn geluk: de broers Jacob en Matthijs Maris, Frederik Hendrik Kaemmerer en David Adolphe Constant Artz.
In de tuinen van Montmartre in Parijs, bij het naburige Fontainebleau en Barbizon en aan de rivier de Marne werkten de Nederlanders en plein air. Ze vonden er nieuwe landschappen en Sintivrouwen uit Midden-Europa die poseerden voor zogeheten 'Italiennes', populaire schilderijtjes waarmee de schilders de kost verdienden. In Parijs vonden ze toonaangevende leermeesters en zochten ze aansluiting bij de Bohème van Saint-Germain-des-Prés. Het waren arme, maar productieve jaren. Na de Frans-Duitse oorlog van 1870 en de Communeopstand van 1871 ging ieder zijn eigen weg, vol van ideeën voor de toekomst. Artz en Kaemmerer zochten vanaf 1873, nu precies 150 jaar geleden, nieuwe inspiratie in Katwijk aan Zee. Schilders uit binnen- en buitenland volgden spoedig hun voorbeeld zodat het eenvoudige vissersdorp, dankzij zijn schilderachtige bomschuiten, vissersvrouwen en prachtige licht uitgroeide tot een echte kunstenaarskolonie.
Bij de tentoonstelling verschijnt het boek van Tiny de Liefde-Van Brakel, La Bohème. Hollandse kunstenaars in Parijs 1866-1874 (Uitgeverij Wbooks, Zwolle). Meer informatie hier.
Voorbeschouwing: ‘Koninklijke Kunst – Wilhelmina en de Haagse School’ - Museum Gouda
De koninklijke verzameling komt dit najaar naar Museum Gouda. Koningin Wilhelmina had een bijzondere relatie met de Haagse kunstenaarsvereniging Pulchri Studio, waardoor het Koninklijk Huis een Haagse School-verzameling bezit die tot op heden relatief onbekend is bij het grote publiek. Museum Gouda brengt daar nu verandering in met de tentoonstelling Koninklijke Kunst – Wilhelmina en de Haagse School, te zien in Gouda van 7 oktober 2023 tot en met 5 mei 2024.
Kunstkast
Pronkstuk in de tentoonstelling is de kunstkast die de kunstenaarsvereniging Pulchri Studio schonk aan koningin Wilhelmina en Prins Hendrik, ter gelegenheid van hun huwelijk in 1901. Hierin zijn 116 aquarellen, tekeningen en reliëfs te zien van kunstenaars rondom de Haagse School.
Kunst en het koningshuis
De tentoonstelling met bruiklenen van onder meer Koninklijke Verzamelingen en Paleis Het Loo werpt licht op de Haagse kunstscene aan het begin van de twintigste eeuw. Koningin Wilhelmina was beschermvrouwe van Pulchri Studio, ze schilderde zelf ook en werd in 1932 zelf ook werkend lid van de kunstenaarsvereniging. Leden van het koninklijk huis werden geportretteerd en ook werden er geregeld kunstwerken cadeau gegeven. Koninklijke hoogtijdagen en gebeurtenissen zoals een wapenschouw en officiële bezoeken werden vastgelegd door schilders, waarmee bijgedragen werd aan de positionering van Wilhelmina als jonge koningin. En staatsieportretten waren natuurlijk een belangrijke manier om haar beeltenis te verspreiden in de wereld. Meer informatie hier.
Via LinkedIn @RKD
Afgelopen weekend opende in Museum Barberini in Potsdam de tentoonstelling ‘Clouds and Light: Impressionism in Holland’. Het is een samenwerking met Kunstmuseum Den Haag en er zijn bruiklenen te zien uit verschillende Nederlandse musea. RKD-conservator Jeroen Kapelle is één van de auteurs van de bijbehorende catalogus. Hij schreef een hoofdstuk over het verbindende karakter van Nederlandse kunstenaarsverenigingen en kunstenaarsdorpen in de negentiende en begin twintigste eeuw. Van Arti et Amicitiae, Pulchri Studio tot Sint Lucas en van Oosterbeek, Laren tot Domburg. Wat kenmerkt nu de Nederlandse variant van het impressionisme? Jeroen en de andere auteurs van de catalogus geven een uitgebreid antwoord in dit filmpje.
Via Instagram @villamondriaan
"Een interessante verzameling aan werken die nu op zaal hangen vind ik de verzameling landschapstekeningen van Frits Mondriaan. Aan de zacht roze muur in het museum hangen verschillende lijsten met potloodtekeningen van molens en bomen. Als je goed kijkt, zie je hier en daar ook subtiel gebruik van kleur, maar het harde en zachte grijs trekken het meeste aandacht. De tekeningen lijken vlugge schetsen maar ik zie er ook een duidelijk doelmatige manier van tekenen wat ik niet zo snel associeer met schetsen. Dit doet mij denken aan de etsen die ik in mijn tijd aan de kunstacademie maakte, hier is elke lijn een bewust statement die in zijn geheel een balans moet zien te maken met de andere lijnen. Ik denk dat Frits dit ook heeft gedaan, en op de muur in het museum is ook een balans te zien."
- Ruben de Waal, junior-directeur Educatie.
Bekijk de post op Instagram hier.
Het werk: Portret van Egbert Roels Kuiper en Jantje Tjeerds Wiegersma
In Het Fries Museum in Leeuwarden is nog tot en met 19 november 2023 de tentoonstelling ‘Herenigd door Mondriaan’ te zien. Een tentoonstelling die gaat over één schilderij en drie mensen. Het echtpaar dat op het schilderij wordt afgebeeld. En Piet Mondriaan, de schilder van het tafereel.
Het Fries Museum heeft in 2022 een vroeg schilderij van Piet Mondriaan (1872, Amersfoort - 1944, New York) kunnen aankopen. Het gaat om een dubbelportret ten voeten uit van het Friese echtpaar Egbert Roels Kuipers en Jantje Tjeerds Wiegersma. Mondriaan schilderde het portret in 1901 in opdracht van een van de zoons van het gezin, dat dan al sinds 1882 in Amsterdam woont. Als geschenk voor de huwelijksdag. Tot zover niks bijzonders, behalve dat de echtgenoot al acht jaar eerder is overleden.
Mondriaan moest een foto als voorbeeld gebruiken, dat is bijvoorbeeld te zien aan de kleding die de Egbert draagt. Op het schilderij draagt hij een bolhoed en een buitenjas: een tenue voor buiten. Ook Jantje vertelt een verhaal met haar kleding. In haar vertrouwde zwarte jak en Friese weduwenmuts laat ze zien dat ze zich na jaren in Amsterdam nog altijd Fries voelt. Ze heeft geen rouwsnoer meer om, maar gaat wel nog steeds in het zwart en draagt een kanten muts zonder patroon als teken van rouw.
Naast het portret zijn in Herenigd door Mondriaan onder andere een Fries kostuum met oorijzer te zien, vergelijkbaar met dat van Jantje en foto’s en tekeningen van mensen in Fries kostuum rond 1910. Ook is een tekening van kunstenaar Ids Wiersma te zien, waarop hij zijn mem (moeder) afbeeldde met een floddermuts en oorijzer.
Special Offer
Werken van Haagse School schilders zijn te koop voor iedereen: van €100.000.000,- tot €100,- Van veilinghuis tot marktplaats. Elke editie treft u hier een Special Offer.
Tour de France is een door Christie’s georganiseerde verkooptentoonstelling met 21 schilderijen die in Frankrijk zijn gemaakt. Via een interactieve kaart is exact te herleiden waar elk individuele schilderij is ontstaan. Met werken van Monet tot Picabia en van Mary Cassat tot Raoul Dufy, Caillebotte, Picasso, Seurat en Isaac Israels. Meer informatie over de pastel van Israels hier.
*disclaimer - Bij twijfel wordt eventueel een kanttekening geplaatst aangaande de echtheid van getoonde werken, echter in geen geval wordt echtheid gegarandeerd, dwz ook niet wanneer er geen kanttekening geplaatst is.
Het boek De schilders van Amsterdam (WBOOKS, 2022) maakte ik samen met kunsthistoricus Werner van den Belt. Het gaat over kunstenaars die verslag doen van de ontwikkeling van het Amsterdam van hun tijd. Vijf eeuwen schilderkunst in de hoofdstad. Van Rembrandt tot Breitner en van Monet tot Max Beckmann. Meer informatie en bestellen kan hier, via uitgeverij WBOOKS, of hier via bol.com
Weer helemaal bij de tijd!<jHoekstra