Haagse School Nieuwsbrief: naar de bollen, terug naar Laren & op weg naar wereldroem - Editie #140
Maandelijkse nieuwsbrief over de schilders van de Haagse School.
Welkom bij de 140ste editie van de Haagse School Nieuwsbrief. Met onder andere een korte introductie van de Nederlandse bollenschilders aan de hand van een schilderij van Gerrit Dijsselhof, een tentoonstelling over Tony Offermans, ‘Hete vuren’ en de weg van Vincent van Gogh naar wereldroem.
Aankomende veilingen
VEILINGGEBOUW DE ZWAAN AMSTERDAM - Kunst- en Antiekveiling - 3 t/m 17 mei - schilderijen en aquarellen (4500 - 4722) met Christoffel Bisschop, Vrolijk, Van Gulik, Van Trigt, Lebret, Lingeman, Garms, een pianospelend meisje door Taanman, Van Raden, Moser, schetsboeken van Ras, Van der Weele en Tholen, Sebes, De la Rivière, Dijsselhof, Rinke, Jacob Ritsema, Kees van Waning, Van Wijngaert, Julius van de Sande Bakhuyzen, Van Schaik, Moes, Gabriël, Weijns, Wartena en Van Prooijen. Check hier. Schilderijen en aquarellen (4800 - 4967) met Vertin, J.F. Schütz, Bosboom, Jongkind, IJzerdraat, Eliza Nijhoff, Dommershuijsen, Willem Roelofs, Stroebel, Springer, Riegen, D.A.C. Artz, Eickelberg, Breitner, een watermolen door Van Essen, een koe door Jacobus Tjarda van Starckenborgh, Floris Arntzenius, ‘aan de kaptafel’ en andere werken door Isaac Israels, Rip, Haverkamp, Jo Koster, Johannes Akkeringa, Tadama-Groeneveld, Wijsmuller, Robertson, een tekening van bomschuiten op een briefkaart door H.W. Mesdag, Dievenbach, Spinger, J.H. Weissenbruch, Van Kregten, Van Vuuren, Blommers, Zandleven, Jacob en Willem Maris, Scherrewitz, Van der Weele, een Samsung en Delilah door Jurres, een naakt door Jan Visser junior, Wijsmuller en Anne Gildemeester. Check hier.
VENDU ROTTERDAM - Kunst- en Antiekveiling - tot 16 mei - met Stroebel, Bruckmann, Kleyn, De Bock, een molen door Jacob Maris, Reijntjens, Ronner-Knip, Van Mastenbroek, Van der Nat, Ansingh, Addicks en een vrouwenportret door Krabbé. Check hier.
BUBB KUYPER HAARLEM - 23-26 mei - met De Bock, Derkinderen, H.W. Mesdag, A. Knip, Van Rossum du Chattel, Striening, Wolbers, Vos, J.H. Weissenbruch en diverse tekeningen van Tholen. Check hier.
Bij het Venduehuis in Den Haag zijn er maar liefst drie veilingen in de maand mei. Voor allemaal geldt dat de catalogus morgen online verschijnt. Zaalveiling ‘Single Owner Collection ‘Van Katwijk tot Scheveningen’ vindt plaats op 23 mei, zaalveiling ‘Old Masters, Nineteenth Century & Early Modern Art | Deel 1’ op 24 mei en de online veiling ‘Old Masters, Nineteenth Century & Early Modern Art | Deel 2’ sluit op 25 mei. Meer informatie hier.
Tentoonstelling: ‘Hete vuren’ - Markiezenhof - Bergen op Zoom
Het landschap en de Nederlandse samenleving zijn gevormd door vuur: Huiselijk vuur, Ambachtelijk vuur en Vernietigend vuur. Deze drie thema’s vormen dan ook de leidraad van de tentoonstelling Hete Vuren; de afsluitende tentoonstelling in de vierdelige reeks van Lage Landen, Koele Wateren en Hoge Luchten. Ditmaal komen schilderijen van beroemde schilders, onder wie Jan Steen, Gerard Dou en Jozef Israëls uit het depot van het Rijksmuseum naar het Markiezenhof in Bergen op Zoom. Deze unieke, laatste tentoonstelling opent in het Markiezenhof en zal daarna het land doorreizen naar het Hannemahuis in Harlingen, Musea Zutphen, Museum Gouda, het Limburgs Museum in Venlo en het Westfries Museum in Hoorn. Meer informatie op de website van Markiezenhof hier. Meer informatie over de reeks ‘Schatten uit het Rijks’ hier.
Tentoonstelling: ‘Mondriaan - De familie’ - Villa Mondriaan - Winterswijk
Vandaag de dag wordt de naam Mondriaan vooral geassocieerd met de schilder die op radicale wijze de kunst zou veranderen. Toch zijn de artistieke invloeden van vader en oom Mondriaan aanwijsbaar terug te vinden in de werken van Piet Mondriaan (Amersfoort, 1872 – New York, 1944). Oom Frits Mondriaan (1853, Den Haag - aldaar, 1932) is de veertien jaar jongere broer van vader Pieter Cornelis Mondriaan sr. (Den Haag, 1839 – Arnhem, 1921). De broers groeien op in Den Haag waar hun vader Willem Frederik Hendrik een pruikenzaak heeft. Wanneer deze komt te overlijden, neemt Frits op 25-jarige leeftijd de winkel over. Een groot aantal schilders, waaronder Haagse School schilder Willem Maris, bezoekt regelmatig de winkel. Hierdoor wordt Frits’ interesse in het schildersvak gewekt. Door zelfstudie en met hulp van collega kunstenaars maakt hij zich het schildersvak eigen. Zijn broer, Pieter Cornelis Mondriaan sr., is de op één na oudste zoon van het gezin. Pieter volgt de onderwijzersopleiding in Den Haag aan een van de eerste christelijk-nationale scholen in Nederland. Het tekenvak leert hij door het maken van ontwerpen voor pruiken in zijn vaders winkel. Zijn tekentalent zet hij ook in ten behoeve van de anti-revolutionaire strijd.
Waar Mondriaan sr. zijn tekentalent inzet voor politiek-maatschappelijke doeleinden, legt zijn zoon Piet jr. zich toe op de autonome kunsten. Oom Frits geeft het schildersvak dan ook gretig door aan zijn neefje. Niet veel later stellen de artistieke denkrichtingen tussen de familieleden de relaties op scherp. Zo keert Piet zich bijvoorbeeld af van de traditionele kunststijl waarin zijn vader en zijn oom werken. Deze zomer brengt Villa Mondriaan het werk van de Familie Mondriaan naar het grote publiek. Binnenkort te zien. Meer informatie hier.
Tentoonstelling: ‘Tony Offermans, terug in Laren’ - Brinkhuis - Laren
In het Brinkhuis in Laren is een tentoonstelling met nooit eerder geëxposeerde kunstwerken van de kunstschilder Tony Offermans, te zien van 14 april t/m 8 juni. De in Den Haag geboren schilder Tony Offermans (1854-1911) werd opgeleid aan de Haagse Academie voor Beeldende Kunsten. Door zijn grote muzikale en verbale begaafdheid groeide hij tijdens zijn leven - zeker onder de kunst- en muziekliefhebbers - uit tot een bekende Nederlander. Hij was commissaris van Gezellige Bijeenkomsten bij kunstenaarsvereniging Pulchri Studio en ook in het schildersdorp Laren, waar hij vanaf rond 1886 regelmatig verbleef, was hij een gangmaker. In 1903 vestigde de schilder zich definitief in Laren, aan de Naarderstraat, het voormalige woonhuis met atelier van Anton Mauve.
Op de tentoonstelling zijn ruim twintig schilderijen en aquarellen bijeengebracht uit de collectie van Offermans-verzamelaar Hinno Böttger. Natuurlijk is er ook een Timmermanswerkplaats aanwezig. Offermans maakte daar meerdere versies van om aan de vraag te voldoen, al zijn er geen twee identiek. Er worden nog enkele van zijn zogenaamd ‘typige’ ambachtsmannetjes getoond, zoals een schoenlapper en een pottenbakker, maar ook een jeugdig portret van Tony’s tweede vrouw Lien Hopman en natuurlijk ook zijn zelfportret. De erfenis van Lien, die op latere leeftijd bij de ouders van Hinno Böttger kwam inwonen, is voor Hinno aanleiding geweest zich in ‘haar’ Tony Offermans te verdiepen en zijn werk te gaan verzamelen.
Podcast: Van Gogh en de weg naar wereldroem
Hoe kon Vincent van Gogh uitgroeien tot een van de meest beroemde kunstenaars ter wereld? En welke rol speelde zijn familie hierin? Radiomaker Frank van der Lende is al jaren groot fan van Vincent van Gogh. En hij is zeker niet de enige. In de podcast Van Gogh en de weg naar wereldroem zoekt Frank naar antwoorden. Hij praat met Van Gogh experts en familieleden. Samen met hen ontrafelt hij een niet eerder verteld verhaal. Beluister alle zes afleveringen hier.
Via Instagram
De tentoonstelling ‘Familieportret’ wordt verlengd t/m 4 juni 2023. Tijdens deze tentoonstelling maakt u kennis met Paul Tétar van Elven en de leden van zijn familie, van wie velen, ook vóór hem, het artistieke pad bewandelden. De meeste portretten - schilderijen, tekeningen en foto’s - behoren tot de eigen collectie, enkele werden voor het eerst uit het depot tevoorschijn gehaald.
🎨 Benieuwd naar het verhaal van Paul Tétar en zijn familie? Kom dan nog snel langs!Het werk: 'Tulpenvelden'
In de Haagse School Nieuwsbrief 2.0 zijn de biografieën vervangen door de rubriek ‘het werk’. Nog steeds over één schilder, maar dan met een focus op een belangrijke gebeurtenis of baanbrekend werk uit de carrière van de kunstenaar. Soms een eigen onderzoek, soms een herwaardering van een bestaand onderzoek, soms een actualiteit.
We kunnen weer met zijn allen genieten van de jaarlijkse kleurenpracht van de bollenvelden. Na de hyacinten, staan nu ook de tulpen volledig in hun kracht. Veel schilders van de Haagse School lieten de ‘volkse’ bollen links liggen. Zij keken over de duinen verder richting zee. Desondanks kregen de streek en de karakteristieke bolgewassen uiteindelijk hun artistieke vertegenwoordigers. En niet de minste. Eerst was het de Franse meester Claude Monet die zich eraan waagde. En na hem vele Duitse en Amerikaanse impressionisten. Uiteindelijk gingen ook de Hollanders de strijd met de kleurrijke velden aan. Deze ‘bollenschilders’ vormen - in navolging van Anton L. Koster - tot op de dag van vandaag een eigen traditie.
De vrienden van Gerrit Dijsselhof (Zwollerkerspel, 1866 – Overveen, 1924), dichters en schilders die behoorden tot ‘De Tachtigers’, waagden zich niet aan de bollen. Voor de geboren Sallander veranderde dat allicht toen hij het drukke, Amsterdamse stadsleven na de eeuwwisseling verruilde voor een onderkomen buiten. Al moet Dijsselhof, als één van de belangrijkste exponenten van De Nieuwe Kunst - de Nederlandse Jugendstil - altijd al een voorliefde voor de bloemen en de kleuren gehad hebben.
Dijsselhof verhuisde in navolging van Breitner en Anton Koster kort na de eeuwwisseling uit Amsterdam. Breitner betrok een woning met atelier in Aerdenhout, terwijl Dijsselhof - net als Koster - eerst in Haarlem en later in Heemstede gingen wonen. Van Breitner zijn geen bollenvelden bekend. Wel werd er in zijn atelier werk van Anton Koster (met een bollenveld) aangetroffen. De schilders kenden elkaar goed van de bijeenkomsten bij de Amsterdamse kunstenaarsvereniging Arti et Amicitiae. Terwijl Koster van de Bollenstreek zijn artistieke jachtterrein maakte, konden zowel Breitner als Dijsselhof er helemaal geen en slechts heel sporadisch inspiratie vinden. Desalniettemin heeft Dijsselhof in zijn nieuwe woonomgeving een aantal schilderijen gemaakt. Met boerderijen, maar ook met bloeiende tulpen. Aan de schetsen en voorbereiding kunnen we zien dat hij ook dit werk serieus nam, hoewel het heel anders is dan het nijverheidswerk waarmee hij bekend is geworden.
Bovenstaande afbeeldingen zijn afkomstig uit het boek De schilders van de Duin- en Bollenstreek (2021, Uitgeverij WBOOKS) dat ik schreef samen met kunsthistoricus Werner van de Belt. Het beschrijft de geschiedenis van de schilderkunst in de Duin- en Bollenstreek. Van de eerste botanische tuinen, de tulpenmanie, de buitenhuizen, de geschiedenis van De Keukenhof als bakermat van de Nederlandse kunstcollectie en de eerste professionele bollenteelt tot aan de komst van de impressionisten en uiteindelijk ook de Nederlandse schilders die jaar in jaar uit hun palet afstemmen op de overweldigende kleurenzee van de bollenvelden.
Special Offer
Werken van Haagse School schilders zijn te koop voor iedereen: van €100.000.000,- tot €100,- Van veilinghuis tot marktplaats. Elke editie treft u hier een Special Offer.
Bij Dorotheum in Wenen wordt tijdens de Gemälde des 19. Jahrhunderts-veiling op dinsdag 2 mei een elegante dame ten voeten uit door Frederik Hendrik Kaemmerer (Den Haag, 1839 - Parijs, 1902) aangeboden als ‘Schütz vor dem Sturm’. Richtprijs 12.000 - 18.000 euro. In dezelfde veiling, van dezelfde schilder ook ‘Der Kavelier und das Blumenmädchen'. Meer informatie hier.
Kaemmerer groeide op in Den Haag. Hij studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en was een leerling van Salomon Leonardus Verveer, die hem schoolde in de romantische traditie. Zijn vroege werk bestaat voornamelijk uit landschappen in de stijl van de vroege Haagse School. In 1865 vertrok de schilder naar Parijs. Hij koos aldaar voor een klassieke opleiding aan de Académie des Beaux-Arts, waar hij studeerde onder Jean-Léon Gérôme en overschakelde op een academische stijl, waarbij hij trouw bleef aan zijn wortels in de romantiek. Kaemmerer specialiseerde zich in anekdotische genrestukken in een Franse, achttiende-eeuwse setting. Elegante dames in frivole zijden jurken met strikken en linten, in gezelschap van hoffelijke mannen. Beide schilderijen bij Dorotheum zijn daar uitstekende voorbeelden van.
*disclaimer - Bij twijfel wordt eventueel een kanttekening geplaatst aangaande de echtheid van getoonde werken, echter in geen geval wordt echtheid gegarandeerd, dwz ook niet wanneer er geen kanttekening geplaatst is.
Enthousiast? Stuur deze nieuwsbrief gerust door aan vrienden en collegae!
Het boek De schilders van Amsterdam (WBOOKS, 2022) maakte ik samen met kunsthistoricus Werner van den Belt. Het gaat over kunstenaars die verslag doen van de ontwikkeling van het Amsterdam van hun tijd. Vijf eeuwen schilderkunst in de hoofdstad. Van Rembrandt tot Breitner en van Monet tot Max Beckmann. Meer informatie en bestellen kan hier, via uitgeverij WBOOKS, of hier via bol.com