Haagse School: strandtaferelen, het meisje met de zonnehoed & de vergeten gebroeders Muller - Editie #127
Haagse School: strandtaferelen, het meisje met de zonnehoed & de vergeten gebroeders Muller - Editie #127
Aankomende veilingen
VENDU ROTTERDAM - timed online algemene augustusveiling - 19 tot 25 augustus - met Weyns, Berlage, Hulk, Jan de Jonge, een naakt door Fabri en Jacob van Heemskerck van Beest. Check hier.
CATAWIKI VEILINGEN AMSTERDAM - Klassieke kunst veilingen (schilderijen) - online only - variërend van 15 tot 22 augustus - met onder andere een Jacob Glaudianna de Haan, Koot, ploegen in de duinen door W..G.F. Jansen, Van Wijngaarden, J. H.B. Koekkoek, Eerelman, Van Mastenbroek en Louis Apol. Check hier.
Tentoonstelling: 'Hoge Luchten - Schatten uit het Rijks' - Westfries Museum - Hoorn
Een lust voor het oog: de tentoonstelling Hoge Luchten toont 40 onbekende parels uit de collectie van het Rijksmuseum – verrijkt met pronkstukken uit de eigen collectie van het Westfries Museum. Schilderijen over lucht boven én in steden. De tentoonstelling Hoge Luchten – de derde in de vierdelige reizende tentoonstellingenreeks ‘Schatten uit het Rijks’ – is nu in Hoorn te zien tot en met 27 november 2022. In de tentoonstelling zijn vergezichten met indrukwekkende wolkenluchten te zien van de 17e-eeuwse schilders Albert Cuyp en Jan van Goyen, maar ook Cornelis Springer, Jacob Maris, Johan Barthold Jongkind en Jan Weissenbruch zijn uit de depots van het Rijksmuseum te voorschijn gekomen. Meer informatie over de tentoonstelling hier. Meer informatie over alle Schatten uit het Rijks hier.
Video: Singer TV - 'Meisje met de zonnehoed' - Jo Koster
Op dinsdag 8 maart 2022 werden in het Singer Museum in Laren de nieuwe Nardinczalen met daarin de door Els Blokker-Verwer geschonken werken uit de Collectie Nardinc geopend. Ongeveer 120 schilderijen werden aan de Singer Collectie toegevoegd. In de vijf nieuwe zalen is het werk van Jan Sluijters en zijn tijdgenoten te zien in de tentoonstelling 'Sluijters en de modernen'. Conservator Roby Boes en museumdirecteur Jan Rudolph de Lorm nemen bezoekers online, aan de hand van een aantal One minute-video's, mee langs de topstukken. De meest recente aflevering gaat over 'Meisje met de zonnehoed' door Jo Koster (1868, Kampen - 1944, Heelsum). Meer informatie hier.
Via Instagram: @museumvianen
Nu te zien! Het @stedelijkmuseum in Amsterdam gaf ons dit prachtige schilderij van de kermis in de Voorstraat in Vianen in langdurig bruikleen. De maker Geo Poggenbeek was met zijn schildersvriend Nicolaas Bastert vaak te vinden langs de Lek en de Linge.
Bekijk volledige post op Instagram hier.
Biografie: de schilder Gerard Muller en zijn broers
Over veel van de schrijvers, schilders, beeldhouwers, architecten en componisten die naam maakten als Tachtigers is de laatste decennia uitgebreid geschreven, maar enkele van hen zijn nog steeds over het hoofd gezien, zoals de schilder Gerard Muller (1861 - 1929) en zijn twee oudere broers, de schrijver Hendrik Muller (1855 - 1927) en de architect Karel Muller (1857 - 1942). Toch speelden zij op diverse terreinen van de vaderlandse kunst rond 1900 een opvallende rol.
Architectura et Amicitia en Flanor
Hendrik, Karel Joan en Gerard Muller waren zoons van de Amsterdamse 'selfmade man' Johan Werner Anton Muller, reder en chef van het handelshuis Barge, en Emma Diepenbrock. De oudste van deze drie broers, voluit Hendrik Clemens genaamd, voor vrienden 'Hugo', studeerde klassieke letteren te Leiden en was van 1879 tot 1897 als leraar verbonden aan het Amsterdamse Barlaeus Gymnasium . De volgende, Karel Joan, volgde een opleiding aan de Polytechnische school in Hannover. Na voltooiing van deze studie begon hij een bureau in Amsterdam voor projecten op het gebied van lichamelijke opvoeding en sport. Hoogtepunten vormden het turngebouw op de hoek van de Marnixstraat en de Leidsekade (1887) en de Bad- en overdekte zweminrichting aan de Heiligeweg (1896), het grootste overdekte bassin van Europa op dat moment. Daarnaast was hij zeer actief binnen het genootschap Architectura er Amicitia, waarvan hij 36 jaar lid was.
Hendrik was op zijn terrein, de letterkunde, net zo druk. In Amsterdam richtte hij samen met Frank van der Goes (1859 - 1939) en Maurits Benjamin Mendes da Costa (1851 - 1938) in juni 1881 de letterkundige vereniging Flanor op. De drie initiatiefnemers meenden dat er voor jonge schrijvers onvoldoende mogelijkheden waren om hun werk te publiceren en hun opvattingen te bespreken en zij wilden met Flanor een vereniging in het leven roepen waar men in alle vrijheid van gedachten kon wisselen over literatuur en andere takken van kunst. Binnen dit gezelschap leerden onder meer de latere redactieleden van De Nieuwe Gids (1885), Willem Kloos, Albert Verwey, Frederik van Eeden, Willem Paap en Frank van der Goes elkaar in amicale sfeer kennen. Een ander lid van deze vereniging was de jongste van de broers Muller, de schilder Gerard Muller. Hij studeerde van 1880 tot 1884 aan de Rijksacademie en introduceerde bij Flanor zijn mede-student, de schilder-schrijver Jacobus van Looy, die op zijn beurt weer enkele andere vakbroeders meebracht, zoals Hendrik Haverman, Willem Witsen en Jan Veth. Zo stonden de broers Hendrik en Gerard Muller aan de basis van de onderlinge vriendschap tussen enkele van de jonge kunstenaars die een paar jaar later de kern van de beweging van Tachtig zouden vormen.
Het socialisme en Multatuli
Zelf had Hendrik Muller het minder naar zijn zin binnen Flanor en in 1882 verliet hij de vereniging met een daverende ruzie. Hij verhuisde naar Utrecht voor een studie rechten, maar besloot al spoedig van zijn pen te gaan leven. Hij was een overtuigd sociaal-democraat en een man met een veelzijdige belangstelling, die over allerlei onderwerpen, uiteenlopend van taal- en letterkunde tot staatskunde, boeken en artikelen heeft gepubliceerd. Daarnaast schreef hij gedichten, toneelstukken en vertaalde uit zowel klassieke als verschillende moderne talen. Dit letterkundig werk bleef vrijwel onopgemerkt. Wat wel de aandacht van veel historici trok was de correspondentie met zijn vriend Eduard Douwes Dekker, beter bekend als Multatuli. Deze briefwisseling begon in Oktober 1882 en zou duren tot Multatuli's dood in 1887. Muller was een groot bewonderaar van de bekende schrijver, wat onder meer tot uiting kwam in zijn brochure 'Een woord over Multatuli' uit 1883. Een bron van ergernis was hun verschil in politieke overtuiging. In 1999 dook op een Haarlemse veiling een twaalf pagina's tellende brief op, waarin Multatuli korte metten maakt met het socialisme van zijn vriend Muller. Hij schreef hem: 'Toen God de wereld geschapen, en aan Adam gevraagd had: "is er nu misschien nog iets waarmee ik je plezieren kan" antwoordde de slimmert: "hm, ja, 'n onhandig vyandje zou me wel schikken". En 't geschiedde alzoo. De Heer - goedig als altyd - schiep de Socialisten'. Deze meesterlijke brief werd met steun van het Prins Bernhardfonds door het Multatuligenootschap aangekocht en maakt nu deel uit van de bruikleencollectie van de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek.
Het Witsenhuis en Arti et Amicitiae
Gerard Gustaaf Muller werkte, na voltooiing van zijn opleiding aan de Rijksacademie, verder aan zijn schilderscarrière. Hij was een bekende figuur geworden in de Amsterdamse kunstenaarswereld en betrok in 1888 de tweede etage van de woning aan het Oosterpark die nu, naar zijn latere bewoner, bekend staat als het Witsenhuis. De publiciste Jessica Voeten schreef in 2003 een interessant verhaal over de geschiedenis van dit pand, waar Gerard Muller samenwoonde met ondermeer George Breitner, Hendrik Haverman en later met Isaac Israels. In deze periode van zijn leven begon Muller zich ook te roeren binnen de maatschappij Arti et Amicitiae. Sinds 1891 was hij zogenaamd 'stemhebbend' lid van deze kunstenaarsvereniging en samen met de graficus Carel Dake en Breitner vertegenwoordigde hij de jongere generatie kunstenaars die protest aantekende tegen de zittende generatie oudere bestuurders. Dit protest resulteerde in 1892 in een bestuurlijke omwenteling binnen Arti, waarna Dake voorzitter werd en Gerard Muller secretaris, een functie die hij later combineerde met het penningmeesterschap.
Oriëntalisme
Na verloop van tijd werd dit drukke leven Gerard Muller echter te veel. Aan het eind van de negentiende eeuw verliet hij het kunstenaarshuis aan het Oosterpark. Hij had, in 1897 ziek geworden, zijn functie van secretaris-penningmeester moeten neerleggen. Met zijn vrouw Jenny Juliette 'Jetje' Roos, een voormalige comédienne, en hun inmiddels achtjarige zoon Karel verhuisde Muller naar de Weteringschans. Dit zou een tussenstation blijken te zijn. Uiteindelijk zou zijn doel zuidelijker blijken te liggen. In de volgende jaren maakte hij verschillende reizen naar Zuid-Europa en het Nabije oosten en had hij veel succes met zijn Oriëntaals geïnspireerde schilderijen en tekeningen. Enige tijd geleden wist ik een catalogus te verwerven van Gerard Muller uit 1903, getiteld Teekeningen uit Spanje. Hierin was, naast verschillende reproducties, tevens een originele tekening opgenomen. het bleek een geschenk van Gerard Muller aan de toenmalige conservator van het Rijksmuseum die middels een ingeplakte brief werd bedankt "onder aanbieding van deze catalogus" voor zijn "belangstellende medewerking om de door mij vervaardigde Zwart-krijt-teekeningen uit Spanje te doen opnemen in het Rijks-Prenten-Kabinet". Gerard Muller kende als kunstenaar dus wel degelijk waardering, evenals zijn broer Karel Joan, die rond de eeuwwisseling naar Twente verhuisde en daar als architect de bijnaam 'vader van Twentse Landhuizen' verwierf. Hij ontwierp ondermeer het huidige Rijksmuseum Twente in Enschede en werd in 1906 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hun broer Hendrik, die op latere leeftijd lid werd van het hoofdbestuur van de Bond voor Algemeen Kies- en Stemrecht, was in 1924 voor zijn voorstellen tot hervorming van de rechtspraak nota bene kandidaat voor de Nobelprijs voor de vrede. Maar dit alles was kennelijk onvoldoende om hun herinnering levend te houden.
Dit verhaal is geschreven door Jaap Versteegh en verscheen eerder in de uitgave 'Rondom Tachtig', waarin Versteegh verschillende Nederlandse kunstenaars uit de collectie van Kunsthandel Pygmalion die een link hebben met de 'Tachtigers' beschrijft. De Tachtigers was een groep hemelbestormers (schilders, schrijvers, musici en academici) die eind negentiende eeuw in Amsterdam actief was om de kunsten te vernieuwen onder het - uit Frankrijk geleende - motto 'l'art pour l'art', oftewel 'de kunst om de kunst'.
Special Offer!
Werken van Haagse School schilders zijn te koop voor iedereen: van €100.000.000,- tot €100,- Van veilinghuis tot marktplaats. Elke editie treft u hier een Special Offer.
*disclaimer - Bij twijfel wordt eventueel een kanttekening geplaatst aangaande de echtheid van getoonde werken, echter in geen geval wordt echtheid gegarandeerd, dwz ook niet wanneer er geen kanttekening geplaatst is.
Met kunsthistoricus Werner van den Belt heb ik een boek gemaakt over de schilders van de Duin- en Bollenstreek (2021). Bestellen kan via de website van uitgeverij WBOOKS.
Enthousiast? Stuur deze nieuwsbrief gerust door aan vrienden en collegae!