Het schilderbeest, een koffer vol brieven & 149 jaar Haagse School - Editie #152
Maandelijkse nieuwsbrief over de schilders van de Haagse School.
Welkom bij de 152ste editie van de Haagse School Nieuwsbrief
Afgelopen maand is met veel enthousiasme de 150ste verjaardag van het impressionisme gevierd. Een groep vooruitstrevende kunstenaars, waarvan werken al enkele jaren met regelmaat werden geweigerd tijdens de gezaghebbende Parijse Salon, had zich eind 1873 verenigd in de Société anonyme des artistes peintres, sculpteurs et graveurs om een alternatieve tentoonstelling te organiseren. Onder hen Degas, Monet, Pissarro, Renoir, Morisot en Cézanne.
Tentoonstelling organiseren
In 1874 organiseerde men de beloofde eigen tentoonstelling die werd geopend op 14 april, twee weken voor de officiële Salon, in het atelier van de fotograaf Nadar aan de Boulevard des Capucines. Er kwam gedurende de vier weken die de tentoonstelling duurde uiteindelijk een respectabel aantal van 3500 bezoekers, maar de verkoop viel tegen. De impressionisten gingen verder onder hun geuzennaam - naar aanleiding van een schamperende krantenkop die de schilders slechts ‘impressionisten’ noemde, afgeleid van het werk “Impressie, zonsopgang” van Monet - en exposeerden in 1876 wederom, nu op initiatief van kunsthandelaar Paul Durand-Ruel. Een traditie die voortduurde tot 1886.
De schilders van de Haagse School waren min of meer gelijktijdig op zoek naar stemming, of zoals de schilder Gerard Bilders al in 1860 schreef aan zijn beschermheer Kneppelhout: ‘Ik zoek naar een toon, dien wij gekleurd-grijs noemen; dat is alle kleuren, hoe sterk ook, zoodanig tot één geheel gebragt, dat ze den indruk geven van een geurig, warm grijs.’ In die tijd schilderden de Fransen al onder aanvoering van Millet, Corot en Daubigny - de leermeesters van de latere impressionisten - in de bossen bij Fontainebleau ten zuiden van Parijs, waar ze verbleven in het dorpje Barbizon. Door de uitvinding van de verftube voor het eerst buiten, ‘en plein air’.
Een Haagse School
In 1875 gaf de kunstcriticus J.J. van Santen Kolff in het tijdschrift De Banier een groep gelijkgestemde Nederlandse schilders de naam 'Haagse School'. Jozef Israëls, Hendrik Willem Mesdag, Johannes Bosboom en de landschapschilders Willem Roelofs, Anton Mauve, Johan Hendrik Weissenbruch, Paul Joseph Constantin Gabriel en de gebroeders Jacob, Matthijs en Willem Maris. Zij allen waren geen onbekenden van de jonggestorven Bilders, bij wiens vader Johannes Warnardus Bilders zij in Oosterbeek hun Nederlandse Barbizon hadden gevonden.
Het impressionisme vieren
Van Gogh op zijn beurt noemde de Haagse schilders ‘De groote grijze lui’ in zijn brieven aan broer Theo. Zijn neef Anton Mauve en de andere schilders van de Haagse School waren zijn Nederlandse inspiratiebronnen, wat de impressionisten en navolgers later in Frankrijk voor hem zouden zijn. Geen wonder dus, dat vanaf oktober dit jaar in het Van Gogh Museum het impressionisme zal worden gevierd onder de noemer “Vive L’impressionisme” met het werk van onder andere Claude Monet, Edgar Degas, Auguste Rodin en Camille Pissarro.
Aankomende veilingen
VEILINGGEBOUW DE ZWAAN AMSTERDAM - Voorjaars Kunst- en Antiekveiling - 30 april tot 15 mei - kavels 6000/6230 met Gabriël, W.F. Hulk, Mauve, een historische scène door Willem Maris, Pouderoyen, Hendrik Hulk, Bosboom, Legner, De Bock, Floris Arntzenius, Bakker Korff, Briët, Van Konijnenburg, Tholen, Van Daalhoff, Zon, een portret van Henriëtte Roland Holst door Richard Roland Holst, Marie Engelina van Regteren Altena, Schaap, De Zwart, Wartena, Van Wijngaerdt, Van der Tonge en Frits Maris. Check hier. Kavels 6400/6577 - met Hoppenbrouwe, Julius van de Sande Bakhuyzen, Barend Hendriks, Mauve, Albert Neuhuys, Willem Weissenbruch, Henriëtte Ronner-Knip, Van Everdingen, een gezicht op de Amstel met de Magere Brug door Klinkenberg, spelende kinderen aan het strand door Blommers, Roosenboom, De Bock, Lion Schulman, Scherrewitz, Breitner, Van der Valk, Voerman, Heydemann, Gabriël, Roelofs, Scholten, Bastert, Geijp, Suze Robertson, Floris Arntzenius, Jacob Maris, Van Konijnenburg, Eerelman, Van der Nat, Rink, Wolter, Jan Veth, W.G.F. Jansen, Gorter, Cossaar, Van Assendelft, Claas Meiners en Nakken. Check hier.
VEILINGHUIS VAN SPENGEN HILVERSUM - Kunst- Antiek- en Schilderijenveiling - 2 tot 5 mei - met Voerman, Akkeringa, ballerina’s door Van der Waay, Ronner-Knip, Eerelman, Bosboom, Sterre de Jong, J.H. Weissenbruch, Louis Apol, Zoetelief Tromp, J.H. Kaemmerer, Kees van Waning, De Bock, Van der Nat, Van Deventer, Van Mastenbroek, Rust, Van Beest, A.J. Groenewegen, Van Koningsveld, Dommelshuizen, Destree, Hoppenbrouwers, Kleijn, C.W.M. van de Velde, Herman ten Kate, Smits, Pierre Tetar van Elven, Kever, Senf, Pieters, Jacob Ritsema, Elchanon Verveer, Stutterheim, Lion Schulman, Helfferich, Simon Maris, Allebé, Deutmann, Gabriël, Briët, een luit spelende vrouw door Bleys, Krabbé, Heijenbrock, Scherrewitz, W.G.F. Jansen, Zandleven, Van Daalhoff, Arnold Koning, Sebastiaan de Ranitz en Hoynck van Papendrecht. Check hier.
VENDUE NEXT DOOR DEN HAAG - Part I & II (premium) - 6 en 7 mei - met Willem Elisa Roelofs, Van den Ven, Amsterdamse stadsgezichten door Smits, een strandgezicht door Veder, Wassenaar, Van Beek, Van Rhijnnen, Ten Kate, P.C. Dommershuijzen, Wandscheer, Zoetelief Tromp, Louis Apol, Van Prooijen, J.F. Schütz, Kees van Waning, Horrix, Van Blaaderen, Julius van de Sande Bakhuyzen, Le Comte, Oerder, W.G.F. Jansen, Scherrewitz en een ijsgezicht door Hoppenbrouwers. Check hier.
BUBB KUYPER AUCTIONEER HAARLEM - Auction 80 - 13/17 mei - Met Arntzenius, Bastert, Wijsmuller, Van Beest, Bles, De Bock, een preekstoel door Bosboom, Gabriel, Gorter, Hoynck van Papendrecht, Isaac Israels, Kleyn, A.L. en E. Koster, Van Looy, Mauve, Van der Nat, Robertson, Tholen, Van der Weele en een boereninterieur door Jacques Zon. Check hier.
VENDU ROTTERDAM - Kunst- en Antiekveiling - 29 mei - met Scheeres, Duijck, Van Ginkel, Van Hulsteijn, Van Markesteijn, Koppenol, Van Vuuren, Simon Maris, Bosboom, een gezicht op de Rotterdamse Leuvehaven door Schipperus, Reus, Smith, Akkeringa, Briët, Reijntjens, Van Everdingen, Tholen, Vrolijk, Westerbeek, Hermanus Koekkoek, Schiedges, Eerelman, Kever, Gorter, Willem Roelofs, Jongkind, Vertin, Louis Apol, Jan Hendrik Scheltema, Engel en een sluisje in Middelharnis door Van Mastenbroek. Check hier.
VENDUEHUIS DEN HAAG - Old Masters, Nineteenth Century & Early Modern Art Part 1, 2 & 3 - 28, 29 en 30 mei. Catalogus uiterlijk 8 mei beschikbaar. Meer informatie hier.
RKD ontving een koffer vol brieven van kunstenares Sanne Bruinier (1875-1953)
Begin dit jaar ontving het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis (RKD) in Den Haag een koffer vol brieven van kunstenares Sanne Bruinier (1875-1953). Het bestaan van deze brieven was tot vorig jaar onbekend. Ze doken op bij een nazaat van de enige zus van Sanne Bruinier.
De in Den Haag geboren Sanne Bruinier was veel in het buitenland en verbleef van 1899 tot 1901 in Parijs. De stad was het middelpunt van de artistieke wereld, waar ook vrouwen de kans kregen zich in te schrijven aan één van de talrijke particuliere kunstopleidingen. Uit de correspondentie blijkt dat ze verschillende andere kunstenaars ontmoette, zoals Paula Modersohn-Becker en Kees van Dongen.
Van Parijs naar Polen
Bruinier tekende en schilderde voornamelijk kinderportretten en landschappen. Helaas is er door verschillende branden weinig werk van haar bewaard gebleven. Na haar periode in Parijs bleef ze in het buitenland en vestigde zich in Polen, waar ze zich aansloot bij de Duitse sectie van de Theosofische Vereniging. Via deze vereniging kwam ze in aanraking met de antroposofie en Rudolf Steiner. Dat verklaart waarom de dagboeken van Sanne Bruinier tegenwoordig bewaard worden bij de bibliotheek van de Antroposofische Vereniging in Den Haag.
Ontdekker en kunsthistorica Klara Laboux doet onderzoek naar de brieven uit de Parijse periode. Het archief wordt bij het RKD verder geïnventariseerd en komt ook beschikbaar voor andere onderzoekers. Meer informatie hier.
Tentoonstelling: ‘Redders op zee’ - Katwijks Museum
Centraal in de tentoonstelling ‘Redders op zee’ staan stormen, schipbreuken, strandingen en reddingen die door 19de en 20ste-eeuwse romantische en Haagse School kunstenaars op doek zijn vereeuwigd. Met kunstschilders als Johannes Hermanus Koekkoek, Willem Anthonie van Deventer, George Lourens Kiers, Hendrik Willem Mesdag, Hans von Bartels, Frederika Broeksmit en Tjeerd Bottema. Te zien tot en met 25 augustus. Meer informatie hier.
Tentoonstelling: ‘Breitner’ - Museum Singer Laren
Vanaf 15 mei is het werk van George Hendrik Breitner (1857-1923) te zien in Singer Laren. In de tentoonstelling laat gastconservator Suzanne Veldink zien hoe baanbrekend en invloedrijk Breitner is geweest door terug te keren naar de basis: zijn kunstwerken. Op die manier bekeken komt een andere Breitner naar voren: een oerkunstenaar die verschillende genres in een nieuw jasje steekt en bestaande conventies aan zijn laars lapt. Terwijl de kunstcritici hem afbreken, kijken collega-kunstenaars juist vol bewondering toe.
In de tentoonstelling met ruim 60 schilderijen en werken op papier zet Veldink de ontwikkeling van Breitner in nieuw perspectief: als pionier voor wie onderwerpen geen doel op zich zijn. Eerder een middel om te experimenteren met gedurfd kleurgebruik en expressieve lijnen. De kunstenaar vertrouwt erop dat het oog van de beschouwer afmaakt wat zijn penseel is begonnen. Richard Roland Holst beschrijft hem in 1891 als expressiever dan Mauve, minder sentimenteel dan Israëls en meer visionair en ‘wildweelderig’ dan Jacob en Willem Maris. Deze tegendraadse geest staat centraal in de tentoonstelling, waarbij een schat aan bruiklenen uit (inter)nationale musea en privécollecties wordt getoond.
‘Zoo moet u schilderen’
Sommige kunstwerken in de tentoonstelling hebben zich inmiddels ontpopt tot echte publieksfavorieten – zoals de kimonomeisjes - terwijl andere al decennia niet meer publiekelijk te zien zijn geweest. Hieronder bevinden zich grote verrassingen die het bekendere werk in een nieuw licht plaatsen, zoals de reeks levensgrote naakten naar vrouwelijk model die Breitner schilderde in de jaren 1886-1893. Naakt met zwarte kousen op een bed is een van Breitners meest expressieve en kleurrijke werken. Breitner blijft zijn hele carrière onzeker, maar over dit specifieke werk is hij wél tevreden. Volgens een notitie op de achterkant vertelde hij zijn jongere ateliergenoot Kees Maks: ‘Zoo moet u schilderen.’ Nog meer dan Breitners stadsgezichten en verbeeldingen van militaire thema’s zijn deze naakten hun tijd vooruit. Onder deze werken bevindt zich een zeldzame bruikleen uit Amerikaanse collectie.
De tentoonstelling Breitner is van 15 mei tot en met 8 september 2024 te zien in Singer Laren. Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie, ‘Breitner | Schilderbeest’ geschreven door gastconservator Suzanne Veldink, uitgegeven door WBooks. Meer informatie hier.
Tentoonstelling: ‘Voerman senior’ - Voerman Stadsmuseum Hattem
Voor het Voerman Stadsmuseum Hattem is 2024 een gedenkwaardig jaar met het 75-jarig jubileum. Om deze mijlpaal te vieren presenteert het museum een een grote overzichtstentoonstelling rond Jan Voerman senior.
In de tentoonstelling is te zien hoe Jan Voerman als zoon van een boer in Kampen opgroeide en al vroeg zijn artistieke talent ontdekte. Samen met zijn goede vriend Willem Bastiaan Tholen maakte hij een van zijn eerste schilderijen. Zijn studietijd aan de Amsterdamse Rijksakademie en zijn reis reist naar Antwerpen en Brussel. Zijn ontmoeting met Anna Verkade – dochter van de oprichter van het Verkade-concern – en het huwelijk, waarna stel in 1890 verhuist naar Hattem, waar Jan Voerman zich ontewikkelde tot de beroemde ‘IJsselschilder’. Naast verschillende van zijn kunstwerken is in dit deel van de expositie een aantal panelen te zien. Hierop worden met tekst, afbeeldingen en schilderijen ‘highlights’ uit zijn Hattemse periode belicht, maar ook zijn experiment met het het synthetisme en de ‘Les Nabis-groep’ rond Paul Gauguin komt aan bod. De stormramp in Borculo in 1925, die grote indruk op hem maakte. En we zien hoe Jan Voerman ‘senior’ werd door de geboorte van zijn zoon Jan. De tentoonstelling ‘Voerman senior’ is tot en met 31 oktober in het Voerman Stadsmuseum Hattem te bekijken. Meer informatie hier.
@marksmitkunsthandel via Instagram
De vrouwelijke kunstenaar Jo Koster reisde op jonge leeftijd naar Parijs en woonde en werkte in Brussel. Ze werd lid van de beroemde kunstvereniging Les Vingts en ontwikkelde haar eigen stijl met strepen en stippen. Dit prachtige stilleven met rozen is duidelijk beïnvloed door Van Gogh. Het zit vol energie en levendige kleuren. Ondanks het grote formaat heeft het werk op zichzelf een grote intimiteit. Helene Kröller-Müller (oprichtster van het Kröller-Müller museum) schonk het schilderij aan haar zoon als huwelijksgeschenk en het bleef eeuwenlang in de familie. Nu staat het te koop en het kan uw huis verrijken! Rozen van Jo Koster van Hattem, olieverf op doek 75x100 cm, gesigneerd en gedateerd 1919.
Bekijk de volledige post op Instagram hier.
Bram Donders via LinkedIn
In 1906 stond het Museum Boijmans Van Beuningen voor de financiële uitdaging om de tekening 'Extase' van Matthijs Maris (1838-1917) aan te kopen. Maris had maar liefst tien jaar aan dit werk gewerkt, waarbij hij meerdere versies vernietigde en het herhaaldelijk opborg om er afstand van te nemen. Totdat Pieter Haverkorn van Rijsewijk, destijds directeur van het Museum Boymans, het werk in het Londense atelier van de kunstenaar zag en er verliefd op werd. De prijs van deze monumentale tekening van een vrouwenhoofd was echter exorbitant hoog: maar liefst 6000 gulden, terwijl het museum slechts een aankoopbudget van 250(!) gulden had.
Haverkorn van Rijsewijk besloot geld in te zamelen bij Rotterdamse particulieren. Meer dan zeventig 'Rotterdamse kunstvrienden' droegen bij, wat resulteerde in een totaalbedrag van 2870 gulden - ongeveer de helft van het gevraagde bedrag. Toen richtte de museumdirecteur zich tot de Vereniging Rembrandt, een particulier fonds opgericht in 1883 met als doel het behoud van Nederlands artistiek erfgoed of het terugbrengen ervan naar Nederland. Hoewel er bij de oprichting ook sprake was van het steunen van aankopen van eigentijdse kunst was dat nog niet gebeurd. Tot er een aanvraag kwam om de tekening van Maris aan te kopen. De vereniging was bereid 3000 gulden renteloos te lenen. Zo werd de tekening Extase op 3 Juli 1906 gekocht en geplaatst in het museum, dat zich toen bevond in het Schielandshuis.
Lees de volledige post op LinkedIn hier.
Het aanbod / resultaat
Werken van Haagse School schilders zijn te koop voor iedereen: van €100.000.000,- tot €100,- Van veilinghuis tot Marktplaats. Elke editie treft u hier een werk dat te koop wordt aangeboden of recent is verkocht.
Bij Christie’s in New York wordt op 18 mei tijdens de Impressionist and Modern Art Day Sale een schilderij van Piet Mondriaan aangeboden onder de titel ‘Oostzijdse Molen met panoramische zonsondergang, Molen rechts (Oostzijdse Mill with Panoramic Sunset, Mill at Right)’. Het werk stamt uit een serie die de schilder maakte in 1907 tijdens zijn frequente werkzaamheden aan de rivier de Gein nabij Amsterdam. Richtprijs 300.000 - 500.000 dollar. Onder andere het Kunstmuseum Den Haag bezit een werk met dezelfde titel. Meer informatie hier.
*disclaimer - Bij twijfel wordt eventueel een kanttekening geplaatst aangaande de echtheid van getoonde werken, echter in geen geval wordt echtheid gegarandeerd, dwz ook niet wanneer er geen kanttekening geplaatst is.
Het boek De schilders van Amsterdam (WBOOKS, 2022) maakte ik samen met kunsthistoricus Werner van den Belt. Het gaat over de kunstenaars die verslag doen van de ontwikkeling van het Amsterdam van hun tijd. Vijf eeuwen schilderkunst in de hoofdstad. Van Rembrandt tot Breitner en van Monet tot Max Beckmann. Meer informatie en bestellen kan hier, via uitgeverij WBOOKS.