Zij vreet ons op, rijkgeschakeerd & in volle bloei - Editie #160
Maandelijkse nieuwsbrief over de schilders van de Haagse School.
Welkom bij de 160ste editie van de Haagse School Nieuwsbrief.
Een jaar is voorbij voor je het weet. Dat geldt ook voor de feestdagen die zich eerst nog als een eindeloze wollen deken voor zich uitstrekten; met genoeg tijd om van alles te doen en te lezen. Een trompe-l’oeil van de geest.
Hier sta ik alvast stil bij een boek dat ik afgelopen weekend aantrof op een rommelmarkt. Ik had het in mijn koude handen, klaar om terug te leggen. Waarom de stapel ongelezen boeken nog hoger optassen? Totdat ik tijdens het vluchtig bladeren door het internationale gezelschap vrouwelijke kunstenaars al ten minste vier dames uit de categorie van deze nieuwsbrief (geboren tussen 1817-1875) tegenkwam. Zo belandde Kunstlerinnen - Von der Antike bis zur Gegenwart in mijn rugtas. Maar niet alleen vanwege Bilders-van Bosse, Robertson, Ansingh en Schwartze. Het was ook als bestendiging van een thema dat in 2024 nog duidelijker op de agenda is gekomen; vrouwen in de kunst. Een belangrijke drijver daarvan is zeker De Andere Helft, het platform over vrouwelijke actoren in de Nederlandse kunstwereld 1780-1980, dat ook in 2025 weer vrouwelijke kunstenaars onder de aandacht brengt met diverse expertmeetings, evenementen, bijeenkomsten en publicaties.
Van lezen komt het verlangen om nog meer te willen weten. En zo vullen de stapels met nieuwe, nog te lezen boeken zich als vanzelf aan. Verderop in deze nieuwsbrief beschrijf ik het boek dat wél van die stapel verdween. De streken van Tony Offermans - schelm & schilder. Deze bon vivant voerde volgens de overlevering de volgende conversatie met zijn vriend, criticus en kunsthandelaar Nico van Harpen bij het zien van een schilderij van een Blaricumse vrouw door Suze Robertson tijdens een expositie:
- Mensch wat heb je nu weer gedaan?
- Hoezoo? Is het dan niet mooi?
- Of het mooi is? Het is prachtig! Suze Robertson is onze grootste schilderes; maar je kan het daar niet laten staan.
- Waarom niet?
- Wel, zij vreet ons allemaal op. Zie je dat niet? Als men het schilderij gezien heeft worden wij allemaal bleekneuzen.
Aankomende veilingen
VENDUE NEXTDOOR DEN HAAG - Part 1 | 6 januari 2026 - met Cornelis de Bruin, Dankmeijer, Jurres, een bloemstuk door Gesina Dake, Willy Sluiter, Münninghoff en Jo Bauer met een ontwerp voor een gevelsteen. Check hier. Part 2 Premium | 7 januari - met Hulk jr., Van Hettinga Tromp, Rip, Cornelis Kuijpers, Eduard Karsen, Stroebel, Van Gulik, David Bles, Van Konijnenburg, Mesdag-van Houten, een gezicht op Dordrecht door W.G.F. Jansen, Margaretha Roosenboom, Derkinderen, Gorter en Albert Neuhuys. Check hier.
TWENTS VEILINGHUIS ENSCHEDE - januariveiling | 9, 10 en 11 januari 2025 - met Briët, Bruna, Koppenol, Gerard Bilders, E.P. van Bommel, Schermer, Scholten van Heek, Heyl, Van Wijngaerdt, Nefkens, Van Beek, Zimmerman, Van der Haar, Wiggers, Geijp, Berlage, Willem Elisa Roelofs, Sierig, Willy Sluiter, een stal met koeien door Rabbers en Duiker. Check hier.
Beurs: Naarden the Art Fair 2025
Naarden The Art Fair 2025 bevindt zich volgens het persbericht in de bloei van haar bestaan, daarom is er tijdens de editie ‘In volle bloei’ van 23 tot 26 januari 2025 in De Grote Kerk in Naarden-Vesting speciale aandacht voor kunstwerken met een natuurlijk thema. Van bloemstillevens tot kunstobjecten met organische vormen. In het leven van een kunstenaar wordt een creatieve piek soms aangeduid als een bloeiperiode binnen zijn oeuvre. In de kunstgeschiedenis, van oude tot hedendaagse kunst, zijn er talloze voorbeelden van schitterende plantkundige afbeeldingen. De Arts & Crafts-beweging en Art Nouveau-kunstobjecten zijn hiervan bekende voorbeelden. Er zijn 65 deelnemende exposanten te zien in Naarden, waaronder Babette Claassen Fine Arts met werken van Pieters, Kruseman van Elten, Bastert en Schipperus. Artiquair met onder andere Bakels, Akkeringa, Robertson en Van Konijnenburg. Kunsthandel Pygmalion met Bastert, Haverman, Toorop, Van Soest, Haverkamp, Isaac Israels, Karsen, Breitner en vele anderen. Meer informatie hier.
Boek: ‘De streken van Tony Offermans, schelm & schilder’ - Peter C.L. van der Ploeg
In De streken van Tony Offermans - schelm & schilder tekent Peter C.L. van der Ploeg voor een diepgravend portret van de schilder Tony Offermans (Den Haag, 1854 - Laren, 1911). Ondersteund in tekst en beeld door grondig onderzoek en persoonlijke verhalen van de auteur zelf en van Hinno Böttger, verzamelaar en mede-initiator van het boek. Zij hebben via familie banden met mensen die de schilder nog hebben gekend. Van der Ploeg betrekt de lezer bij zijn zoektocht. Een aanpak die leidt tot het betreden van intrigerende zijpaden en vergezichten. Het resultaat is een rijkgeschakeerd - soms naar eigen zeggen zelfs ‘propvol’ - boek over het kleurrijke leven van Offermans en bijzondere wetenswaardigheden over de tweede generatie schilders van de Haagse School, de Larense schildersgemeenschap rondom Anton Mauve én het Nederlandse culturele leven rond het fin de siècle in het algemeen. Meer informatie over het boek op de website van Uitgeverij van Wijland.
Tentoonstelling: ‘Smaakmakers van de 19de eeuw’ - Museum Panorama Mesdag - Den Haag
Voor wie nog niet genoeg gegeten heeft deze dagen is er ‘Smaakmakers van de 19de eeuw’ in Museum Panorama Mesdag. De tentoonstelling toont bijzondere werken uit de verzameling van het kunstenaarsechtpaar Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten, aangevuld met particuliere bruiklenen en recent verworven aanwinsten. Met hun voorkeur voor de natuur boven de stad, en voor het intieme boven het frivole, bepaalden zij de smaak van de (Haagse) kunstmarkt. Meer informatie hier.
Tentoonstelling: ‘Happy Birthday Amsterdam’ - H’art Amsterdam
Amsterdam viert in 2025 haar 750e verjaardag en H’ART Museum trapte de festiviteiten af met een cadeau aan de stad: de tentoonstelling Happy Birthday Amsterdam die deze maand opende en nog te zien is tot 16 maart 2025. Met 75 kunstenaars uit het verleden en heden die een ode brengen aan onze bruisende hoofdstad. Zo zijn er werken te zien van onze andere George Breitner, Willem Witsen, Karel Klinkenberg, Hobbe Smith en vele anderen. Meer informatie hier.
* Zowel over ‘De schilders van Amsterdam’ (bekijk hier) als over Hobbe Smith de vervaardiger van het bovenstaande panorama met het ‘nieuwe’ Centraal Station (bekijk hier), maakte ik de afgelopen jaren een boek.
Voorbeschouwing: ‘In Duin - leven tussen duintop en duinpan’ - Katwijks Museum
De tentoonstelling In duin vertelt het verhaal van de woeste gronden langs de kust gevormd door invloeden van mens en natuur. Zowel de ongereptheid en dynamiek van een natuurgebied, als de bedrijvigheid van kleinschalige landbouw en schamel begin van bebouwing komen in beeld. Ook de toenemende druk van toerisme, recreatie en waterwinning kan in een tijd van afnemende biodiversiteit niet onvermeld blijven.
Door de jaren heen hebben kunstenaars geprobeerd dit gebied in al zijn diversiteit te vangen in hun werken. De tentoonstelling geeft zowel een beeld van de ongereptheid uit de late romantiek, als moderne werken die de kracht en de schoonheid van de hedendaagse duinen laten zien. Kunstenaars als Jacob Kerssemakers, Leon Holmes en Carola Schapals leveren hier hun aandeel aan. Ook werk uit de jaren dat Katwijk een steeds belangrijker kunstenaarsdorp werd, ontbreekt niet. Schilderijen, aquarellen en tekeningen van onder andere Mesdag, Blommers, Von Bartels, Toorop en Liebermann zijn volop te bewonderen. Vanaf 19 januari 2025 in het Katwijks Museum. Meer informatie hier.
Podcast: ‘Hier hing een schilderij’ - NRC
In de podcastserie ‘Hier hing een schilderij’ uit 2022 wordt het verhaal verteld van een controversiële roofkunstzaak rond een topstuk uit het Stedelijk Museum Amsterdam. Het schilderij, een Kandinsky ter waarde van 60 miljoen euro, is overhandigd aan de erfgenamen van een Joodse vluchteling. Is dat terecht? Pieter van Os en Emmie Kollau zoeken naar een antwoord in een achtdelige serie over nazi-roofkunst, nationaal schuldgevoel en exorbitante prijsstijgingen op de kunstmarkt. De link met de Haagse School? Minimaal, maar toch ook niet. Wassily Kandinsky (Moskou, 1866 – Neuilly-sur-Seine, 1944) zou een tweede generatie Haagse Scholer kunnen zijn; in aflevering 3 wordt dat duidelijk waneer de archieven van veilinghuis Frederik Muller geopend worden en zijn Nederlandse tijdgenoten, waaronder de Amsterdamse Joffer Lizzy Ansingh (Utrecht, 1875 - Amsterdam, 1959) genoemd worden. En daarnaast gewoon een intrigerende, spannende en met veel zorg samengestelde podcast die het luisteren zeker waard is. Luister hier.
@MinkeSchat via LinkedIn
Vandaag - 17 december - was ze jarig. Suze Robertson (1855-1922).
Een radicale vernieuwer in de kunst van die tijd, met haar expressieve manier van schilderen en uitbundige kleurgebruik. Ze was een goede vriendin van het kunstenaarechtpaar Mesdag, verzamelaars van haar werk. We gaven in 2022 haar het podium terug in Museum Panorama Mesdag. Het werk ‘in gedachten’ bleef, een van mijn persoonlijke favorieten.
Het werk is een scharnierstuk in haar oeuvre. Nu te zien in ‘Mesdags Vriendenkring’.
🖼️ Suze Robertson, In gedachten, 1901-1905.
📷 Jan-Kees Steenman
Bekijk de volledige post op LinkedIn hier.
@esna_online via Instagram
Herontdekkingen en Hoogtepunten: De negentiende eeuw in aanwinsten 2020-2024
Op vrijdag 31 januari 2025 organiseert ESNA in samenwerking met het @rkdnl het jaarlijkse ESNA Winter Seminar. Dit jaar staat het seminar in het teken van een kritische evaluatie en viering van de aankopen van negentiende-eeuwse kunst in Nederland en België in de afgelopen vijf jaar. De centrale vraag: wat vertellen deze aankopen ons over de prioriteiten en ambities van musea?
De afgelopen jaren zijn gekenmerkt door belangrijke nieuwe prioriteiten. Inclusiviteit werd daarbij een belangrijke pijler, met een groeiende zichtbaarheid voor vrouwelijke kunstenaars zoals Suze Robertson en Thérèse Schwartze, evenals makers uit minderheidsgroepen die vaak over het hoofd werden gezien in de kunstgeschiedenis. Tegelijkertijd zagen we een toename van interesse in minder conventionele kunstvormen, zoals borduurlappen en objecten met een sociale geschiedenis.
Internationale verwervingen boden ook mogelijkheden om de collectie verder te verrijken. Aankopen van kunstenaars zoals Edouard Vuillard, Marie d’Orleans, Bertha Wegmann en Thomas Rowlandson laten zien dat er buiten de grenzen veel te ontdekken viel.
Het Winter Seminar 2025 biedt een platform om deze ontwikkelingen te analyseren. Conservatoren presenteren vijf spraakmakende aankopen en bespreken hun belang binnen het bredere veld. Tijdens een afsluitend rondetafelgesprek reflecteren vakgenoten op vragen als:
- Hoe verhouden de aankopen zich tot bredere maatschappelijke en museale trends?
- Zijn de aankopen representatief voor een verrijkte en diverse negentiende eeuw?
- Welke thema’s en makers blijven onderbelicht, en hoe kunnen musea deze lacunes in de toekomst aanpakken?
Datum en tijd: Vrijdag 31 januari 2025, 13:30 tot 17:45
Locatie: Auditorium RKD, Prins Willem-Alexanderhof 5, Den Haag
Prijs: Regulier €25, studenten €15, via link in bio.
Gedetailleerd programma volgt
Bekijk de volledige post op Instagram hier.
Het resultaat / aanbod
Werken van Haagse School schilders zijn te koop voor iedereen: van €100.000.000,- tot €100,- Van veilinghuis tot Marktplaats. Elke editie treft u hier een werk dat te koop wordt aangeboden of recent is verkocht.
Bij Adams Auctions in Amsterdam werd op 2 december een versie van het schilderij geveild waar ik de banner die bovenaan deze nieuwsbrief staat aan ontleen. In de versie die onder de hamer ging is er een iets ander perspectief gehanteerd met een bootje extra, een wandelaar meer en een wolkje minder. Het werk is wel vrijwel exact gelijk aan het werk in de collectie van het Kunstmuseum in Den Haag. Alleen het hondje rechts vooraan ontbreekt.
Richtprijs was tussen de 10.000 - 15.000 euro, terwijl het uiteindelijk werd afgehamerd voor € 22.000,-
*disclaimer - Bij twijfel wordt eventueel een kanttekening geplaatst aangaande de echtheid van getoonde werken, echter in geen geval wordt echtheid gegarandeerd, dwz ook niet wanneer er geen kanttekening geplaatst is.
Het boek De schilders van Rotterdam (WBOOKS, 2024) maakte ik samen met kunsthistoricus Werner van den Belt. Op zoek naar het DNA van de Rotterdamse schilderkunst. Waar de stad en de kunsten elkaar omarmen, is de haven nooit ver weg. Nu verkrijgbaar in de boekhandels of online hier.
Leuke nieuwsbrief